Roma mitolojisi, zengin tanrı ve şeytanların yanı sıra, doğanın çeşitli temsili olan sayısız ruh ve periyle doludur. Bu büyüleyici varlıklar arasında, özellikle yeşil büyüme aşamasındaki meşe korularıyla ilişkili olan Querquetulanae dikkat çekmektedir.
Querquetulanae veya Querquetulanae virae olarak bilinen bu periler, antik Roma inanç bölümü önemli bir yer tutmuş ve kutsal koruların mistik atmosferine derinlik katmıştır. Bu yazılı, Roma mitolojisinin bu ilginç figürlerini, etimolojilerini, tarihi kaynaklardaki izlerini ve Roma kültürünün içinde olası rollerini inceleyerek başlar.
Querquetulanae: Roma Mitolojisinde Meşe Ağaçlarının Ruhları
Querquetulanae, adın da okunacak şekilde, kutsal meşe korularının ( querquetum ) perileridir. Roma İmparatorluğu’nun kalbi olan Roma şehrinin bile, doğanın iç mekanındaki kutsal varlıkların varlığına inanılırdı. Bu periler, özellikle meşe korularının yeşermeye başladığı, yaşadığı ve doğanın uyanışa geçtiği dönemlerde bu kutsal mekanlara başkanlık ederlerdi.
Antik kaynaklar Festus, Querquetulanae hakkında değerli bilgiler sunmaktadır. Festus’a göre, Roma’da bir zamanlar Servian Duvarı içindeki Porta Querquetulana’nın yakınında, bu perilerin koruduğuna inanılan yemyeşil bir meşe ormanı mevcuttu. Porta Querquetulana’nın adı da, bu ormanlık alan ve onun mistik sakinlerine atfen verilmişti. Bu durum, Querquetulanae’nin Roma’nın erken dönemdeki dini ve kültürel yaşamında ne kadar önemli bir yere sahip olduğunu göstermektedir.
Etimolojik Kökenler: “Meşe” ve “Kadın” Anlamları
Querquetulanae adının kökeni, Latince “meşe” anlamına gelen gelen quercus’a dayanmaktadır. Bu, perilerin meşe ağaçları ve korularıyla olan doğrudan bağlantıları vurgular. Ancak ismin ikinci kısmı olan “virae” de önemli bir anlam taşır.
Dilbilimci Festus’un açıklamalarına göre, arkaik Latince’de virüse izin veriliyor, vir ayrı dişil hali olarak “kadınlar” anlamına geliyordu. Bu kullanım, bakireler (bakireler) ve bakireler (kahraman kadınlar) gibi kelimelerde yansıtılmaktadır. Başak , İngilizce “bakire” kökeninden olup, bir erkekle birlikte olma olgunluğuna yeni ulaşmış genç bir kadını ifade ederdi. Isidore’un Etimolojileri’nde sürdürüldüğü gibi, virgolanabilir “gençlikteki çiçek açması ve canlılığı nedeniyle” bu şekilde adlandırılmıştır.
Antik etimolojide, vis (güç, kuvvet, enerji) ve viriditas (gelişen canlılık) kavramları, vir , virtus ve gençlik canlılığına, kalana, doğurganlığa, tazeliğe ve enerjiye sahip olan başak veya vira kelimelerini içeren geniş bir anlamsal gruba aitti. Bu etimolojik değişiklikler, Querquetulanae’nin sadece meşe korumalarının perileri olmaması, aynı zamanda doğanın canlılığı, gençlik ve büyüme güçleriyle de derin bir ilişki içinde güçleniyor.
“gençlikteki çiçek açması ve canlılığı nedeniyle virgo olduğu söylenir” – Isidore, Etimolojileri
Festus’un Gözünden Querquetulanae
Festus’un Querquetulanae Belgeleri yazıları, bu perilerin anlaşılması için temel kaynaklardır. Festus, bu perilerin bakımının, meşe korusunun yeşil dağıtımının başladığı dönemde ona başkanlık eden periler işaretinin geldiğine inanıldığını belirtir. Porta Querquetulana’nın adının da, bu tür ormanlık alan hemen kapının varlığından kaynaklanabilmektedir.
Festus’un açıklamaları, Querquetulanae’nin sadece isimlerinin etimolojik kökenlerini değil, aynı zamanda sağlar ve kültürel bağlamlarını da aydınlatmaktadır. Bunlar, sadece mekanın ruhları değil, aynı zamanda döngüsel olarak yenilenmesi ve yaşadığı canlılığı ile de erişilebilir şekillerdir.
Accoleius Lariscolus Dinarı ve Querquetulanae Tartışmaları
MÖ 43-41 civarında Publius Accoleius Lariscolus tarafından iptal edilmiş bir dinar, arka tarafta Querquetulanae’yi temsil edebileceği yönde bazı tartışmalara yol açmıştır. Bu görüşe göre, ön yüzdeki baş, ana güncel Acca Larentia’nın büstünü temsil etmektedir.
Ancak bu dinarın arka yüzünde üç kadın figürü ve beş ağaç tasvirinin farklı bir şekilde sunulduğu anlatılmıştır. Arkeolog AB Cook, bu figürleri “arkaik karyatidler” olarak tanımlamış ve soldaki perinin bir yay, sağdakinin ise bir zambak içerdiğinu belirtmiştir. Aşçı, ağaçlarının karaçamları ( larices ) temsil ettiği ve Lariscolus adının da bu ağaçlardan türediğini öne sürmüştür. Bu yoruma göre dinar üzerindeki figürler karaçama dönüşen Phaëton’un kız kardeşlerini temsil etmektedir.
Başka bir yorum ise, Alföldi tarafından ortaya atılmış ve günümüzde daha yaygın olarak kabul görmektedir. Alföldi’ye göre, dinarın arka yüzü, Diana Nemorensis’in Aricia’daki Accoleia kökenini temsil etmektedir. Arka yüzdeki figürler ise, bir selvi korusundaki “üçlü canavar” heykelini tasvir etmektedir.
Diana’nın meşe ile olan bağlantısı (Mons Querquetulanus’ta antik bir kutsal saklanır), Querquetulanae yorumunu tamamen dışlamakla birlikte, dinarın arka yüzeyindeki şekillerin yapısı ve anlamı hala bulunur. Bu dinar, Querquetulanae’nin görsel temsilleri ve onlara atfedilen roller hakkında daha fazla araştırma yapma süreci gösteriyor.
Lares Querquetulani ve Querquetulanae İlişkisi
Roma dininde evlerin, tarlaların ve belirli yerlerin koruyucusu olarak kabul edilen Lares, Querquetulanae ile ilginç bir bağlantı kurmaktadır. Lares Querquetulani (“meşe korusunun koruyucuları”), Esquiline bölgesinde bir tapınağa ( sakellum ) kaydedildi. Bu Lares’lerin, korularının konumunu göz önünde bulundurarak, Querquetulanae ile ayrılarak büyümelerini sağlar.
Plinius’un aktardığına göre, Latin Festivali’ne katılan eski halklardan biri de Querquetulani idi. Tarihçi Palmer, Lares Querquetulani ve Querquetulanae virae isimlerinin, Querquetulana adlı bir curia’nın varlığını gösterdiğini öne sürmüştür. Zira Roma’daki otuz curia’nın sadece birkaçı bilinmektedir. Palmer’a göre, Querquetulanae virae, Latince Querquetulani’nin koruyucuları da olabilir.
Yazıtlar, Roma’da Lares ve perilerin genellikle aynı kutsal alanın paylaşıldığını ve benzer şekilde tapınıldığını göstermektedir. Bu durum, Querquetulanae ve Lares Querquetulani arasındaki ilişkinin, sadece isim benzerliğinden öte, ortak bir kültürel ve dini bağa sahip olabileceğini düşündürmektedir. Belki de Lares Querquetulani, Querquetulanae’nin koruduğu kutsal meşe korusunun daha genel ve toplumsal düzeydeki koruyucularını temsil ediyor.
Sonuç: Querquetulanae’nin Roma Mitolojisindeki Yeri
Querquetulanae, Roma mitolojisinin bazen gölgede kaldığı ancak büyüleyici figürlerinden biridir. Onlar, antik Roma’nın doğası olan derin saygısını ve kutsal alanların atfettiği önemi yansıtmaktadır. Meşe korularının perileri olarak, sadece mekanın ruhları değil, aynı zamanda doğanın canlılığı, büyüme ve yenilenme konusu ile de sembolik bir bağ kurarlar.
Querquetulanae hakkında kapsamlı bilgiler sınırlı olsa da, Festus’un yazıları, Accoleius Lariscolus dinarı üzerindeki olası tasvirleri ve Lares Querquetulani ile olan bağlantılar, bu perilerin Roma din ve mitolojisindeki yerinin öğrenilmesi için önemli yollar sunmaktadır.
Onlar, Roma mitolojisinin zenginliğini ve karmaşıklığını gösteren, doğa ile insan arasındaki evrenselliği kutsallaştıran, unutulmaya yüz tutmuş birerer hatırlamaktadır. Querquetulanae’nin hikayesi, antik Roma’nın sadece büyük tanrıları ve kahramanları değil, aynı zamanda doğal sessiz ruhlarını da nasıl ödüllendirdiğini ve mitolojik patlamanın dahil olduğunu hatırlatır.
