Ukulan
Ukulan’un hikayesi, Türk, Altay ve Yakut mitolojilerinde suyun koruyucusu ve balıkların efendisi olarak anlatılır. Onun varlığı suyun temizliğini sağlar ve balıkların çoğalmasını destekler.
Ancak, ondan izin almadan balık avlamak mümkün değildir; zira Ukulan’a saygı gösterilmezse, avcıları cezalandırabilir. Suları kirletenleri veya gölleri kurutanları affetmez ve onları cezalandırır. Kışın, buz tutmuş bir nehirin üzerinde ateş yakılmasını hoş karşılamaz çünkü bu, suyun doğal dengesini bozar ve onun öfkesini çeker.
Bu yüzden, Ukulan’ın koruması altındaki sularda yaşayanlar için suyun kutsallığını korumak önemlidir. Onun ismi bazen “Küğöh Bolloh” olarak da anılır, bu da “Gök Bulah” şeklinde tercüme edilebilir ve suyun göksel bağlantısını vurgular.
Küğöh Bolloh olarak da bilinen Ukulan, suyun koruyucusu olarak ortaya çıkar. Ancak, Bolloh teriminin kökeni tam olarak net değildir. “Küğek” sözcüğü, şiir anlamına gelir ve Bol/Bul kökü ise bulmak veya bulmak anlamına gelir. Bu yüzden, Küğöh Bolloh’un adı, suyun bolluğunu veya bulunuşunu temsil edebilir. Ayrıca, “Küğöh Bolloh” terimi, suyun kutsal ve bolluk dolu bir ruhunu ima edebilir.
Bu ruh, su kaynaklarının temiz kalmasını ve bereketli olmasını sağlamakla görevlidir. Küğöh Bolloh, suyun bolluğu kadar onun gücünü ve vahşiliğini de temsil eder. Bu nedenle, onunla ilgili hikayelerde, suyun nasıl dengede tutulması gerektiğine dair önemli dersler anlatılır.
Küğöh Bolloh, genellikle insan formunda tasvir edilir, ancak bazen suyun ruhuyla birleşmiş bir yaratık olarak da görülebilir. Yüzü suyun yüzeyinde aynı zirveyi yansıtır ve suyun dalgalarıyla birlikte onun saçları da hareket eder. Bir elinde, suyun bereketini temsil eden meyvelerle dolu bir çanak tutar, diğer elinde ise suyun gücünü temsil eden bir mızrak bulunur.
Küğöh Bolloh, suyun koruyucusu olarak insanlara yardım etmek için ortaya çıkar. Onun dileği, insanların suyu korumaları ve su kaynaklarının doğal döngüsünü bozmamalarıdır. Aksi takdirde, suyun gücü serbest bırakılabilir ve felaketlere neden olabilir.
Hikayelere göre, Küğöh Bolloh, suyun koruyucusu olarak onunla birlikte yaşayan insanlara yardım ettiği için saygı görür. Onun gözcülüğü altında, su kaynakları sağlıklı ve verimli kalır ve insanlar için su hem bir yaşam kaynağı hem de bir güç kaynağı olmaya devam eder. Küğöh Bolloh, suyun kutsallığının ve bolluğunun hatırlanmasını ve insanların suya olan bağımlılıklarının fark edilmesini sağlamaya yardımcı olur.
Ukulan’ın adının kökeni etimolojik olarak incelendiğinde, “Uk/Uğ” kökünden türediği görülür. Moğolca’da “Ukağah” fiili “yıkamak” anlamına gelirken, “Uha” Buryatçada “su” anlamına gelir. “Ug/Uk” ise Moğolca ve Türkçede bir şeyin kökeni veya kaynağı anlamına gelir ve su, her şeyin kaynağı olarak kabul edilir.
Bu nedenle, Ukulan ismi “su kaynağı” veya “su kökeni” anlamlarına gelmektedir. Ayrıca, Moğol mitolojisinde “Ukhan” Tanrısal su olarak bilinir ve sudaki gücün önemli bir sembolüdür. Ukulan’ın adı da bu nedenle güçlü ve önemli bir anlam taşır. Ayrıca, Moğol ve Türk kültürlerinde suyun hayatın vazgeçilmez bir parçası olduğu düşünülür ve Ukulan bundan dolayı da “hayat” veya “yaşam” anlamlarına da gelebilir. Her ne şekilde olursa olsun, Ukulan’ın adı güçlü, anlamlı ve etkileyici bir kökene sahiptir ve bu onun kişiliğini ve doğasını da yansıtır.
Uhur
“Uhur”, Türk ve Altay halk inancında yol cinini temsil eder ve görenlere talih ve şans getirir. “Uğur” kelimesi de buradan türetilmiştir ve şansı veya iyi talih getirdiği düşünülür.
Uhur”, Türk ve Altay halk inanışlarında yol cinleri olarak temsil edilir ve görenlere şans ve talih getireceğine inanılır. “Uğur” kelimesi de buradan türetilmiş olup, iyi şans veya talih getirdiği düşünülmektedir.
Etimolojik olarak incelendiğinde, Ukulan’ın adının “Ug/Uğ” kökünden türediği görülür. “Uğramak” sözcüğüyle de bağlantılı olan bu kök, “hastalanmak” veya “bayılmak” anlamına gelen “Uğunmak” sözcüğüyle ilişkilidir. “Uğru” ise, yol kesen haydut anlamına gelir. Bu etimolojik kökler, Ukulan’ın suyun gücünü ve suya bağlılığını vurgular ve onun doğanın ve yolculuğun koruyucusu olduğunu gösterir.
Bu bağlamda, Ukulan’ın adı “Uğur” veya “Uğul” biçimine de dönüşmüş olabilir. “Uğul” sözcüğü, suyun akışına ve sesine atıfta bulunur ve aynı zamanda doğaüstü güçlerin yanı sıra dağların koruyucu ruhlarına da referans verir. Bu durum, Ukulan’ın su ve doğa ile olan bağı ve etkileşimini yansıtır. Ayrıca, “Uğulmak” sözcüğü de, suyun şekillendirdiği yarıklara atıfta bulunarak, Ukulan’ın heybetli dağları ve etkileyici manzaraları ile de ilişkilendirilebilir. Tüm bu etimolojik kökenler, Ukulan’ın gücünü ve saygınlığını vurgulayarak, onun hem su hem de doğanın hakimiyetini temsil ettiğini ortaya koyar.
