Vaishnavizm, Hindistan Yarımadası’nın dört bir yanında milyonlarca adanmışı olan büyük bir Hindu geleneğidir ve Yüce Tanrı Vishnu’ya odaklanır. Bu geleneğin güneydeki, özellikle Tamil Nadu bölgesindeki tezahürü, zengin edebi, mimari ve ritüel mirasıyla öne çıkar. Tamil Vaishnavizminin kalbinde yer alan figürlerden biri de, Vishnu’nun bu topraklardaki özel ve son derece sevilen hali olarak görülen Perumal‘dır. Perumal, sadece bir ilahi isim olmanın ötesinde, binlerce yıllık tarihi, derin felsefi anlamları ve canlı ibadet biçimleriyle donatılmış bir kimliktir.
Sangam Çağı Kaynakları ve Paripāṭal’da Perumal İberliği
Perumal’ın kökenlerini ve Tamil topraklarındaki erken varlığını anlamak için Sangam Çağı’na (MÖ 3. yüzyıl – MS 3. yüzyıl civarı) uzanan kadim Tamil edebiyatına başvurmak gerekir. Bu dönemde derlenen Sangam şiirleri, Tamil halkının yaşamını, kültürünü ve inançlarını yansıtır. Bu metinlerde adı sıkça geçen ilahlar arasında, koyu tenli, çakrayı (diski) ve sankhayı (deniz kabuğu borazanını) tutan, dağlık ve ormanlık alanların (Mullai bölgesi) koruyucu tanrısı olarak tanımlanan Mayon (Mayavan) veya Thirumal yer alır.
Paripāṭal, Sangam antolojilerinin sekizincisi olan Eṭṭuttokai’nin bir parçasıdır ve çeşitli ilahlara (Vishnu, Murugan, Neithal tanrıçası) adanmış uzun şiirler içerir. Paripāṭal’daki Vishnu/Thirumal’a adanmış şiirler (özellikle 3, 4, 13, 15, 19. şiirler), Sangam döneminde bu tanrıya duyulan derin saygıyı ve O’nun kozmik rollerini (örneğin, Vāmana enkarnasyonu veya evrenin yaratıcısı olarak) açıkça ortaya koyar. Bu şiirler, daha sonraki Vaishnavizm geleneğinde Vishnu’nun Tamil adı olarak yüceltilecek olan Perumal kavramının temelini atan Mayon/Thirumal’ın Sangam Çağı’ndaki belirgin “iberliğini” (varlığını, mevcudiyetini) gösterir. Bu erken kaynaklar, Perumal ibadetinin Tamil kültürüne ne kadar derinlemesine kök saldığının kanıtıdır.
“Perum + Al” Etimolojisi: “Büyük Tanrı” Adının Kökeni
“Perumal” kelimesinin etimolojik kökeni, adın derin anlamını anlamak için kilit niteliğindedir. Tamil dilinde “Perumal” kelimesi iki ayrı kelimenin birleşiminden oluşur: “Perum” (பெரும்) ve “Al” (ஆள்).
- Perum (பெரும்): “Büyük”, “ulu”, “üstün”, “yüce” gibi anlamlara gelir. Büyüklüğü, yüceliği veya üstünlüğü ifade eder.
- Al (ஆள்): Bu kelimenin çeşitli anlamları vardır, ancak bu bağlamda en uygun olanları “kişi”, “erkek kişi”, “yönetici”, “sahip” veya “efendi”dir.
Bu iki kelime birleştiğinde, “Perum + Al”, kelimenin tam anlamıyla “Büyük Kişi”, “Yüce Yönetici”, “Üstün Sahib” veya “Büyük Tanrı” anlamına gelir. Bu isim, Vishnu’nun Tamil Vaishnavizmindeki konumunu mükemmel bir şekilde yansıtır: O, evrenin Yüce Efendisi, her şeyin Sahibi ve her şeyden üstün olan Büyük Tanrı’dır. Bu etimoloji, adanmışların Perumal’a atfettiği mutlak yüceliği ve egemenliği vurgular.
Mayon’dan Perumal’a: Vaska Katmanlı Yücelme
Sangam Çağı’nın Mayon’undan, sonraki dönemlerin belirgin Vaishnavite Tanrısı Perumal’a geçiş, bir sentez ve bir “vaska katmanlı yücelme” süreci olarak görülebilir. Sangam dönemindeki Mayon, yerel bir tanrı gibi ibadet görse de, Paripāṭal gibi metinlerde zaten pan-Hint Vishnu’yla ilişkilendirilmişti. Bu ilişki, MS 6. yüzyıldan 9. yüzyıla kadar süren Bhakti hareketinin yükselişiyle daha da pekişti.
Bu dönemde yaşayan 12 Alvar (Tanrı’ya batmış kişiler) adlı şair-azizler, Tamil dilinde yazdıkları duygusal ilahilerle (Naalayira Divya Prabhandam) Vishnu’ya/Perumal’a olan bağlılıklarını ifade etmişlerdir. Alvarlar, Sangam döneminin Mayon’unu, Vedik ve Puranik edebiyatın Vishnu ve O’nun çeşitli avatarlarıyla (enkarnasyonlarıyla) birleştirerek kimliğini netleştirmiş ve derinleştirmiştir. Onların ilahileri, Perumal’ı sadece bir yerel tanrı olarak değil, aynı zamanda kozmik Yüce Varlık, Bhagavan, olarak yüceltmiştir.
Bu süreç “katmanlı yücelme” olarak görülebilir, çünkü yerel bir kült (Mayon) zamanla daha geniş bir pan-Hint teolojisiyle (Vishnu Bhakti) birleşmiş, Alvarların mistik deneyimleri ve şiirleriyle yeni anlam katmanları eklenmiş ve sonuçta bugünkü Perumal kimliği ortaya çıkmıştır. Alvars’ın eserleri, Perumal’ın popülerliğini artırmış, O’nun hikayelerini ve niteliklerini halka yaymış ve O’na adanmış tapınakların önemini vurgulamıştır.
Divya Desam’larda Tapınma: Srirangam, Kanchipuram, Tirupati
Perumal ibadetinin önemli bir yönü, Divya Desam olarak bilinen kutsal mekanlarla olan ilişkisidir. Divya Desam’lar, Alvars’ın ilahilerinde övgüyle bahsedilen 108 adet kutsal Vishnu/Perumal tapınağıdır. Bu tapınaklar, Tamil Vaishnavizm adanmışları için hac güzergahlarının merkezini oluşturur ve Perumal’ın farklı formlarının ibadet edildiği yerlerdir.
Bu Divya Desam’lar arasında en önemlilerinden bazıları şunlardır:
- Srirangam (Sri Ranganathaswamy Tapınağı): Tamil Nadu’daki Tiruchirappalli yakınlarında Kaveri Nehri üzerinde bir adada yer alan bu tapınak, 108 Divya Desam’ın en önemlisi (Koil olarak anılır, yani “Tapınak”ın kendisi) ve Vaishnavizmdeki en büyük tapınak komplekslerinden biridir. Burada Perumal, dinlenmekte olan bir şekilde (Ranganatha) ibadet edilir.
- Kanchipuram (Varadaraja Perumal Tapınağı): Tamil Nadu’nun “Tapınaklar Şehri” Kanchipuram’da bulunan Varadaraja Perumal Tapınağı, Perumal’ın cömertlik bahşeden (Varadaraja) formuna adanmıştır. Bu tapınak da Alvars tarafından yüceltilmiş ve önemli bir hac merkezidir.
- Tirupati (Tirumala Venkateswara Tapınağı): Andhra Pradesh’te yer almasına rağmen, bu tapınak Tamil Vaishnavizmi ile yakından ilişkilidir ve tartışmasız Hindistan’ın en zengin ve en çok ziyaret edilen tapınağıdır. Burada Perumal, Venkateswara (veya Balaji) olarak ibadet edilir ve O’nun Alvars tarafından övülmesi, O’nu bir Divya Desam yapmasa da, O’nun Tamil Vaishnavizmindeki merkezi yerini pekiştirir. (Bazı geleneklerde bu tapınak da Divya Desam olarak kabul edilir, ancak genellikle 108 listesine “ekstra” veya özel olarak dahil edilir).
Bu üç tapınak, Perumal’ın farklı tezahürlerinin ibadet edildiği ve Vaishnavizm geleneğinin canlı tutulduğu başlıca merkezlerdir.
108 Divya Desam ve Abhimana Kshetram Ağları
108 Divya Desam kavramı, Tamil Vaishnavizminin coğrafi ve ruhsal haritasını oluşturur. Bu 108 kutsal mekanın çoğu Tamil Nadu’da bulunur, ancak bazıları Kerala (örneğin, Thiruvalla, Thiruvananthapuram) ve daha uzak bölgelerde (örneğin, Tirupati, Dwarka, Badrinath, Ayodhya) yer alır. Hatta iki tanesi kozmik veya ruhsal alemlerde (Paramapadam – Vaikuntha, Thirupparkadal – Süt Okyanusu) bulunur. Alvars’ın bu tapınaklara olan bağlılığı ve ilahileri, onları adanmışlar için son derece kutsal kılmıştır. Bu kutsal ağ içinde seyahat etmek ve tapınakları ziyaret etmek (Divya Desam Yatra), birçok Vaishnavite için önemli bir manevi hedeftir.
Divya Desam’lara ek olarak, Tamil Vaishnavizminde “Abhimana Kshetram” adı verilen tapınaklar da önemli bir yere sahiptir. Abhimana Kshetram (அபிமான ஷேத்திரம்), kelime anlamıyla “sevilen tapınak” veya “adanmışların sevdiği tapınak” demektir. Bunlar resmi 108 Divya Desam listesinde yer almayabilir, ancak yerel halk veya belirli adanmış grupları arasında büyük saygı ve sevgi görürler. Bu tapınaklar, genellikle yerel efsanelere, belirli adanmışların yaşamlarına veya özel ritüellerine ev sahipliği yapar. Abhimana Kshetram’lar, ibadetinin ana Divya Desam ağının ötesine yayıldığını ve yerel geleneklerle harmanlandığını gösteren canlı örneklerdir. Bu iki katmanlı ağ, Tamil topraklarındaki yaygın ve derin kültürel etkisini sergiler.
Vaikuntha Ekadashi ve Tapınak Arabalarıyla Ritüeller
Perumal’a adanmış ibadet, sadece bireysel bağlılıkla sınırlı kalmaz; aynı zamanda canlı ve görkemli toplumsal ritüellerle ifade edilir. Bu ritüellerin en önemlilerinden biri, her yıl Aralık veya Ocak aylarında (Tamil takvimine göre Margazhi ayı) kutlanan Vaikuntha Ekadashi festivalidir.
Vaikuntha Ekadashi (veya Swarga Vathil Ekadashi), Vishnu’nun cennet diyarı Vaikuntha’nın kapılarının bu gün adanmışlar için açıldığına inanılan kutsal bir gündür. Bu gün, özellikle Divya Desam’larda ve diğer büyük Perumal tapınaklarında özel ve kalabalık törenler düzenlenir. Tapınaklarda, Moolavar’ın (ana tanrı heykelinin) özel bir geçitten (genellikle “Swarga Vathil” – Cennet Kapısı olarak adlandırılır) geçirilmesi ritüeli gerçekleştirilir. Bu geçitten geçmenin veya tanrının geçişine tanık olmanın manevi sevap getirdiğine inanılır.
Tapınak ritüellerinin bir diğer görkemli yönü ise “Tapınak Arabaları”nın (Ther veya Ratham) kullanılmasıdır. Büyük festivaller sırasında, Utsavar adı verilen taşınabilir bronz heykeli, özenle dekore edilmiş devasa ahşap arabalara yerleştirilir. Bu arabalar daha sonra yüzlerce, hatta binlerce adanmış tarafından tapınağın çevresindeki sokaklarda çekilir. Bu geçit törenleri, tanrının kendi konutundan çıkarak adanmışlarıyla daha yakından etkileşim kurmasına olanak tanıyan bir fırsattır. Adanmışlar, bu görkemli törenlere katılarak, arabayı çekmeye yardımcı olarak veya sadece geçişi izleyerek Perumal’a olan bağlılıklarını gösterirler. Bu ritüeller, toplumu bir araya getirir, inancı canlı tutar ve Perumal’ın yüceliğini halka açık bir şekilde sergiler.
Sonuç
Perumal, Tamil Vaishnavizminin yaşayan ve nefes alan kalbidir. O’nun kimliği, Sangam Çağı’nın kadim Mayon’undan kök salıp, Alvars’ın Bhakti hareketinin ateşiyle şekillenerek, pan-Hint Vishnu teolojisiyle harmanlanmış ve “Büyük Tanrı” anlamına gelen adıyla taçlanmıştır. Divya Desam’lar ve Abhimana Kshetram’lardan oluşan geniş tapınak ağı, O’nun Tamil topraklarındaki kutsal ayak izlerini işaret ederken, Vaikuntha Ekadashi gibi festivaller ve tapınak arabası ritüelleri, O’nun toplumsal ibadetteki merkezi yerini vurgular.
Perumal, sadece bir ilahi figür değil, aynı zamanda Tamil kültürünün, tarihinin ve maneviyatının ayrılmaz bir parçasıdır; adanmışları için hem Yüce Varlık hem de sevgi dolu, erişilebilir bir efendidir. O’nun Tamil topraklarındaki yüceliği, binlerce yıldır adanmışların kalplerinde ve ritüellerinde yaşamaya devam etmektedir.
