Bachué, Muisca mitolojisinde insanlığın annesi ve doğurganlık tanrıçası olarak kabul edilir. Chibcha dilinde “çıplak göğüslü kadın” anlamına gelen Bachué, Kolombiya’nın Boyacá bölgesinde bulunan kutsal Iguaque Gölü’nden, kucağında üç yaşında bir çocukla birlikte ortaya çıkmıştır. Zamanla bu çocuk büyüyerek Bachué’nin eşi olmuş ve birlikte dünyayı insanlarla doldurmuşlardır. Her doğumda dört ila altı çocuk dünyaya getiren Bachué, eşiyle birlikte farklı bölgelere seyahat ederek çocuklarını çeşitli yerlere yerleştirmiştir. Bu süreçte Muisca halkına tarım, seramik yapımı ve barış içinde yaşama gibi temel bilgileri öğretmiştir. Halk tarafından “iyi kadın” anlamına gelen Furachogua olarak da anılmıştır.
Görevlerini tamamladıktan sonra, Bachué ve eşi tekrar Iguaque Gölü’ne dönerek iki büyük yılana dönüşmüş ve gölün sularına karışmışlardır. Efsaneye göre, bu dönüşüm onların halklarını asla terk etmediklerini ve gerektiğinde rehberlik etmek için geri döneceklerini simgeler
Kolombiya’nın And Dağları’nın yüksek platolarında, İspanyol istilası öncesinde gelişmiş bir medeniyet olan Muiscaların toprakları uzanır. Bu halk, sadece tarım ve ticaretle değil, aynı zamanda zengin ve nüanslı bir mitolojiyle de tanınır. Muisca panteonunun en merkezi ve saygıdeğer figürlerinden biri, insanlığın annesi ve doğurganlık tanrıçası Bachué‘dir.
Onun hikayesi, Muisca halkının kökenini, değerlerini ve kutsal mekanlara duyduğu derin saygıyı anlatır. Bachué‘nin destanı, sadece bir yaratılış efsanesi olmanın ötesinde, yaşamın kaynağını, toplumsal düzenin temellerini ve doğanın döngüsünü anlamak için bir rehberdir. Bu efsane, günümüzde dahi Kolombiya’nın kültürel dokusunun önemli bir parçasını oluşturur.
Iguaque Gölü’nden Ortaya Çıkışı
Muisca mitolojisinin en can alıcı sahnelerinden biri, Bachué‘nin kutsal Iguaque Gölü’nden (Tunja yakınlarında bulunur) ortaya çıkışıdır. Efsaneye göre, dünya henüz bomboş ve sessizken, yaşamın kıvılcımını taşıyan kudretli bir varlık, gölün sakin sularından yükseldi. Ancak Bachué, yalnız değildi. Kollarında küçük bir çocuk, hatta bir bebek taşıyordu. Bu olağanüstü ortaya çıkış, Muisca kozmogonisinde bir dönüm noktasıydı. Göl, Bachué‘nin gelişiyle kutsallaşmış, yaşamın ve yaratılışın sembolü haline gelmişti.
Bu sahne, Muiscaların doğaya, özellikle de su kaynaklarına verdiği önemi vurgular. Göller, nehirler ve kaynaklar, yaşamın verici gücü olarak görülürdü ve Iguaque Gölü, bu gücün en saf ve en kutsal formuyla ilişkilendirilirdi. Bachué‘nin sudan çıkışı, toprağın nüfuslandırılmasına giden ilk adımdı ve bu adım, doğanın kutsallığı ile insanlığın kökenini ayrılmaz bir şekilde bağlar. Bu çıkış anı, Muisca halkı için efsanevi bir başlangıç noktasıdır ve Iguaque Gölü, bu başlangıcın canlı bir anıtı olarak kabul edilir.
İlk Evlilik: Bachué ve Eşinin Birliği
Iguaque Gölü’nden çıkan Bachué ve yanındaki çocuk, göl kıyısında yaşamaya başladı. Muisca efsanesine göre, bu çocuk inanılmaz bir hızla büyüdü. Günler haftalara, haftalar aylara dönüştükçe, göl kıyısındaki bebek hızla yetişkin bir adama dönüştü. Zamanı geldiğinde, bu adam, eşi oldu. Bu birliktelik, modern anlayışla ilk bakışta kışkırtıcı gelebilir, ancak mitolojik bağlamda derin bir anlama sahiptir. Bu evlilik, insan soyunun devamı için gerekli olan ilk, ilahi birleşmeyi temsil eder.
Bu evlilik, Muisca mitolojisinde bir tabu olmaktan ziyade, yaşamın başlaması için zorunlu bir adımdır. Bachué ve eşi, ilk ebeveynler, ilk aile ve tüm Muisca soyunun kökenidir. Bu birleşme, yaratılış döngüsünün tamamlanması ve yeryüzünün insanlarla dolması için Tanrısal bir gereklilik olarak görülür. Eşinin hızla büyümesi ve ardından Bachué ile evlenmesi, mitin zamanın ötesinde, temel doğurganlık prensiplerini anlatan sembolik bir anlatım olduğunu gösterir. Bu evlilik, yeryüzünü dolduracak nesillerin tohumunu atmıştır.
Dünyanın Nüfuslandırılması ve Çocukların Yerleştirilmesi
Evlendikten sonra, Bachué ve eşi, Muisca topraklarında yolculuk etmeye başladılar. Bu yolculuk, sadece bir gezi değil, aynı zamanda yeryüzünü nüfuslandırma misyonuydu. Efsaneye göre, gittikleri her yerde, hamile kalır ve kısa sürede birçok çocuk doğururdu. Bu çocuklar da hızla büyürlerdi. Bachué ve eşi, doğurdukları bu çocukları Muisca topraklarının farklı bölgelerine yerleştirdiler.
Bu yayılım ve yerleştirme süreci, Muisca efsanesinde farklı kabilelerin ve toplulukların nasıl ortaya çıktığını açıklar. Her bir bölgeye yerleştirilen çocuklar, o bölgenin sakinlerinin atası oldu. Bachué, kelimenin tam anlamıyla tüm Muisca halkının büyükannesi ve tüm kabilelerin kökünü oluşturan ana figürdür. Bu süreç, sadece fiziksel nüfus artışını değil, aynı zamanda Muisca toplumunun coğrafi dağılımını ve sosyal yapısının oluşumunu da açıklar. Bachué ve eşinin yolculuğu, Muisca dünyasının şekillenmesinin kutsal haritasını çizmiştir. Onlar, toprağa hayatı ve insanlığı ekmişlerdir.
Muisca Halkına Öğretilen Bilgiler ve Değerler
Bachué‘nin rolü sadece yeryüzünü nüfuslandırmakla sınırlı değildi. O ve eşi, ataları oldukları Muisca halkına yaşamın temel kurallarını, bilgeliği ve değerleri öğrettiler. Bu öğretiler, Muisca toplumunun temelini oluşturdu. Pratik bilgiler açısından onlara tarımı (özellikle mısır yetiştiriciliğini, patates ekimini), dokumacılığı, çömlekçiliği ve diğer el sanatlarını öğrettiler. Bu beceriler, Muiscaların gelişmiş bir medeniyet kurmasını sağladı.
Ancak Bachué‘nin öğretileri sadece pratikle ilgili değildi. Onlar aynı zamanda toplumsal uyum ve ahlaki değerler üzerine kuruluydu. Muisca halkına yasalara saygı duymayı, yaşlılara hürmet etmeyi, topluluk içinde birlik olmayı ve birbirlerine karşı nazik ve cömert olmayı öğrettiler. Doğaya ve kutsal mekanlara nasıl saygı duyulacağını, ritüellerin ve tapınmanın önemini de Bachué ve eşi aktardı. Bachué, bu yönleriyle sadece bir ana figür değil, aynı zamanda bir yasa koyucu ve bilgelik öğreticisi olarak da görülür. Onun öğretileri, Muisca ahlakının ve toplumsal düzeninin temel taşıdır.
Furachogua: “İyi Kadın” Olarak Anılması
Bachué, Muisca dilinde ona verilen özel bir unvanla da anılırdı: Furachogua. Bu kelime, “iyi kadın” anlamına gelir. Bu unvanın verilmesi, Muisca panteonundaki ve halkının gözündeki yerini net bir şekilde ortaya koyar. O, sadece hayat veren bir figür değil, aynı zamanda iyiliğin, cömertliğin ve bilgeliğin somutlaşmış halidir. Furachogua unvanı, onun insanlık için yaptığı her şeyi – yeryüzünü nüfuslandırmak, bilgeliği öğretmek, medeniyetin temellerini atmak – takdir etmek amacıyla kullanılmıştır.
“İyi kadın” olarak anılması, karakterinin merkezinde yer alan şefkatli, besleyici ve yapıcı nitelikleri vurgular. O, korkulan veya uzak durulan bir tanrıça değil, sevilen, saygı duyulan ve minnettar olunan bir figürdür. Furachogua unvanı, Muiscaların kendi kökenlerini iyi bir kaynaktan, iyi bir anneden geldiğine olan inancını yansıtır. Bu unvan, mirasının ve Muisca kültüründe bıraktığı kalıcı, olumlu etkinin bir kanıtıdır.
Yılanlara Dönüş ve Göl’e Geri Dönüş
Bachué ve eşi, yeryüzünü nüfuslandırma ve Muisca halkına bilgiyi öğretme misyonlarını tamamladıktan sonra, dünyadaki görevlerinin sonuna geldiklerini anladılar. Efsaneye göre, yüzlerce yıl yaşayıp nesiller boyu insanlığa rehberlik ettikten sonra, ilk ortaya çıktıkları yere, yani kutsal Iguaque Gölü’ne geri dönmeye karar verdiler.
Göl kıyısında toplanan çocuklarının ve torunlarının (yani tüm Muisca halkının) önünde, Bachué ve eşi sıradışı bir dönüşüm geçirdiler. İnsan formlarını terk ederek, büyük, görkemli yılanlara (serpents/ejderhalara benzer varlıklar olarak da tasvir edilebilir) dönüştüler. Bu metamorfoz, mitolojide sıkça görülen bir temadır ve dönüşümü, bilgeliği veya doğanın döngüselliğini simgeler. Yılan formunda, gölün sularına daldılar ve görünmez oldular.
Bu geri dönüş, Muisca yaratılış efsanesinin kapanış bölümünü oluşturur. Bachué‘nin yılanlara dönüşerek göle dönmesi, yaşamın kaynağından gelenlerin, görevlerini tamamladıktan sonra kaynağa geri dönmesi döngüsünü sembolize eder. Yılanlar, Muisca mitolojisinde kutsal hayvanlar olarak görülürdü ve genellikle yeraltı dünyası, bilgelik ve yeniden doğuşla ilişkilendirilirdi. Bachué‘nin yılan formunda gölde kalması, onun göl aracılığıyla Muisca dünyasıyla ve halkıyla hala bağlantılı olduğunu, yaşamın kaynağını koruduğunu ve gölün kutsallığını sürdürdüğünü gösterir. Onun hikayesi, Iguaque Gölü’nü Muiscalar için en kutsal yerlerden biri yapar ve nesiller boyu sürecek bir saygı ve hürmetin kaynağı haline gelir.
Sonuç
Bachué, Muisca mitolojisinin sadece bir figürü değil, aynı zamanda bu halkın kimliğinin ve dünya görüşünün temel taşıdır. Iguaque Gölü’nden ortaya çıkışı, insanlığın annesi ve eşi olarak birleşmesi, yeryüzünü nüfuslandırması ve Muisca halkına bilgeliği öğretmesi efsanesi, yaşamın kaynağını, toplumsal düzenin temelini ve doğanın döngüsünü derinlemesine ele alır. Furachogua unvanıyla “iyi kadın” olarak anılması, onun besleyici, şefkatli ve bilge doğasını yansıtır. Son olarak, yılanlara dönüşerek göle geri dönmesi, yaşamın kaynağına dönüşü ve Iguaque Gölü’nün kalıcı kutsallığını simgeler.
Bachué‘nin hikayesi, Muiscaların doğaya, suya ve yaratılış döngüsüne duyduğu derin saygıyı gösterir. O, sadece bir efsanevi ana figür değil, aynı zamanda bir kültür kurucusu, bir öğretmen ve Muisca ruhunun ebedi sembolüdür. Onun mirası, günümüz Kolombiya’sında hala yankılanmakta, Iguaque Gölü’nün sularında ve And Dağları’nın zirvelerinde yaşamaya devam etmektedir. Bachué, insanlığın kökenini ve yaşamın kutsallığını hatırlatan ölümsüz bir figür olarak Muisca inanç sistemindeki merkezi yerini korumaktadır.
