Dağların heybetli zirvelerine baktığınızda, sadece taş ve topraktan oluşan bir manzara görmezsiniz. İnka mitolojisine göre, bu dağlar canlı, ruhani varlıklar barındırır: Apular.
Bu anlamda, İnka’nın uygarlığının yer aldığı bu önemli figürleri, onların dağlarıyla olan derin bağlarını, ritüellerini ve günümüzdekileri keşfedeceğiz. Hazırsanız, And Dağları’nın gizemli olayları doğru bir dönemde çıkalım.
Apu Nedir? İnka Mitolojisindeki Yeri
Apu değişebilir, Quechua dilinde “efendi”, “lord” veya “yüce” anlamına gelir. İnka mitolojisinde Apular, belirli dağların ruhları veya tanrılarıdır. Her bir dağın kendi Apu’su’na inanılırdı ve bu Apular, düzenlenen bölgenin genişliği, kolaylığı ve korunması için hayati öneme sahipti. Basitçe söylemek gerekirse, Apular, İnka halkı için dağların somutlaşmış halidir.
İnka inanç süreçleri Apular, diğer tanrılarla birlikte geleceğe yönelik bir düzende yer alırlar. Güneş tanrısı Inti, yaratıcı tanrı Viracocha ve ana politik Pachamama gibi daha büyük tanrıların yanı sıra, Apular da önemli bir rol oynarlar. Onlar, insanların dünyası ile tanrıların dünyası arasında bir köprü görevi görür, duaları ve adakları tanrılara ulaştırır ve tanrıların lütfunu insanlara iletirler.
Farklı apu türleri için bir dizi farklı terim kullanılır:
- Ayllu Apu – bir köyün koruyucusu ( Apu Manuel Pinta gibi)
- Llaqta Apu – bir bölgenin koruyucusu ( Apu Mama Simona)
- Suyu Apu – bir ülkenin koruyucusu ( Apu Salkantay veya Apu Ausangate gibi)
Cusco’nun on iki kutsal apu’su şunlardır:
Ausangate , Salkantay , Mama Simona , Pillku Urqu , ManuelPinta , Wanakawri , Pachatusan , Pikchu , Saksaywaman , Viraqochan , Pukin ve Sinqa .
Bolivya ve Peru’daki diğer apu’lar Türü:
Akamari , Antika , Chaçani , Kimsa Çata , İllampu , İllimani Hanımı , Machu Picchu , Pitusiray , Putucusi , Kulqipunku , Sinakara , Tunupa , Willka Wiqi (Wakay Willka), Wamanrasu , Wayna Picchu ve Yanantin
Apu Tanrılarının Dağlarla Olan Bağlantısı
Apular, sadece dağların üzerinde yaşayan ruhlar değillerdir; onların dağların ta kendisidirler. Her dağın kendine özgü bir yeteneğine, gücüne ve sorumluluğuna inanılır. Örneğin, bazı Apular yağmur yağdırmakla, bazı mahsulleri korumakla, bazıları ise hastalıkları uzak tutmakla görevlidir.
Bu nedenle Apularla olan ilişki, İnka halkı için son derece önemlidir. Dağlar, su kaynaklarının, otlakların ve madeni paraların bulunduğu yer. Apulara saygıyı göstermek, bu bilgilerin korunması ve sürdürülebilir bir şekilde kullanılmasının anlamı gelir. Ayrıca dağlar doğal afetlere karşı birer kalkandır ve Apular, bu afetlerin önlenmesi veya hafifletilmesi için yakarışlara konu olurlar.
İnka Halkı İçin Apuların Önemi ve Kültürel Etkileri
Apular, İnka toplumunun sosyal, ekonomik ve dini görünümlerinin derin bir özellikleri. Tarım, hayvancılık ve madencilik gibi temel faaliyetler doğrudan Apuların lütfuna bağlıydı. Başarılı bir hasat, sağlıklı hayvanlar ve zengin maden yatakları için Apulara düzenli olarak adaklar sunuldu.
Ayrıca, Apular, İnka toplumunun sosyal düzenini de etkiliyordu. Onun okuduğu, kendi bölgelerindeki Apularla özel bir ilişkisi vardı. Bu pazarların, birimlerin çalışmalarını, dayanışmasını ve işbirliğini güçlendiriyordu. Apulara yapılan ritüeller ve festivaller, grup üyelerini bir araya getiriyor, sosyal bağları güçlendiriyor ve ortak bir amaç etrafında kenetlenmelerini sağlıyordu.
Apu’ya Yapılan Ritüeller ve Sunaklar
Apulara karşı saygı, çeşitli ritüeller ve adaklarla ifade edilirdi. Bu ritüeller genellikle dağların zirvelerinde veya eteklerinde bulunan kutsal bölgelerde devam ediyordu. Sunaklar, taşlardan yapılmış basit yapılar olabilecek gibi, özenle inşa edilmiş tapınaklar da bulunabilir.
Adaklar, Apuların hoşuna gidecek türden olanları barındırıyordu. Bunlar arasında yiyecek, İçecek, hayvanlar (özellikle lamalar) ve değerli eşyalar bulunuyordu. En önemli adaklardan biri ise, insanların kurban edildiği “Kapakoça” ritüeliydi. Bu ritüel, sadece olağanüstü durumda, örneğin kıtlık, deprem veya savaş gibi büyük felaketlerde yaşanıyordu. Amaç, Apuların öfkesini dindirmek ve onların lütfunu yeniden kazanmaktı.
Günümüzde Apu İnancının Devamı ve Modern Ve Kültürü
İspanyol fethinden ve Hıristiyanlığın tedavisinden sonra bile, Apu inancı ve Dağları’nda yaşamaya devam etti. Günümüzde de birçok yerli topluluk Apulara saygı göstermekte ve onlara adaklar sunmaktadır. Ancak ritüeller ve inançlar değişime uğramış ve Hıristiyanlıkla harmanlanmıştır.
Örneğin bazı yerli topluluklar, Apuları Hıristiyan azizleriyle özdeşleştirilmiştir. Bu sayede hem geleneksel inançlarını yaşatmakta, hem de Hıristiyanlıkla uyumu sağlamaktadırlar. Ayrıca turizm de Apu inancının yeniden birleştirilebilmesi bulunmaktadır. Ziyaretçiler, dağların kutsallığına ve yerli halkıne ilgi duymakta, bu da yerli toplulukların kimliklerini korumalarına ve inançlarını sürdürmelerine yardımcı olmaktadır.
Apular ve İnka Dini: Diğer Tanrılarla İlişkileri
Apular, İnka panteonunda tek başına değillerdi. Onlar, diğer tanrılarla karmaşık bir ilişki içindeydiler. Güneş tanrısı Inti, yaratıcı tanrı Viracocha ve ana politik Pachamama gibi daha büyük tanrılar, Apuların üzerinde bir otoriteye sahipti.
Ancak Apular da kendi bölgelerinde önemli bir güce sahiptir. Onlar, bulundukları bölgenin kaderini belirleme yetkisine sahipler ve insanların dualarını ve adaklarını tanrılara ulaştırma görevini üstlenmişlerdi. Bu nedenle Apular, İnka dini ve mitolojisinde vazgeçilmez bir rol oynamışlardır.
Apu Efsaneleri: Doğaüstü Koruyucu Ruhlar
Apularla ilgili birçok efsane ve hikaye çürüğüne kadar varlığını sürdürmüştür. Bu efsanelerde, Apular genellikle doğaüstü güçlere sahip koruyucu ruhlar olarak tasvir edilirler. İnsanlara yardım ederler, onları tehlikelerden korurlar ve onlara bilgelik verirler.
Bazı efsanelerde, Apuların insanların evlendiği veya aşamalı olarak çocuk sahibi olduğu anlatılır. Bu hikayeler, Apuların insanlarla olan yakın ilişkilerini ve onların düşünceleriniki yoğunluklarını vurgular. Ayrıca Apuların bazen insan kılığına girdiği ve köylerini ziyaret ettiği söyleniyor. Bu ziyaretlerde, ihtiyaç sahiplerine yardım ederler ve özgürlükleri için öğütler verirler.
Sonuç olarak Apu inancı, İnka uygarlığının ve modern ve kültürün önemli bir parçasıdır. Apular, sadece dağların ruhları değil, aynı zamanda insanların koruyucuları, refah kaynakları ve kimliklerinin sembolüdür. Ve Dağları’na giden yol düşerse, bu kutsal dağlara saygı göstermeyi ve onların bilgilerini öğrenmemeyi unutmayın. Belki de, dağların fısıltısında Apuların sesini duyabilirsiniz.
