Gozu Tennō veya Gozu Tenno “Öküz Başlı Göksel Kral” senkretik bir Japon hastalık ve şifa tanrısıdır. Başlangıçta Asya anakarasından Japonya’ya ithal edilmiş, Heian döneminde beri salgın hastalıkların hem nedeni hem de koruyucusu olarak kabul edilmiş ve sonunda orta çağ ve erken modern dönemlerde yerli kami Susanoo ile birleştirilmiştir.
Meiji döneminde, hükümetin Şinto ve Budizm’in ayrılması zorunlu kıldığı dönemde Kyoto’nun Gion bölgesindeki Yasaka Tapınağı veya Aichi Eyaleti veya Hiromine’deki Tsushima’daki Tsushima Tapınağı gibi, Gion kült geleneğinden Gozu Tennō’ye adanmış Şinto tapınakları Hyōgo Eyaletindeki Tapınak, kutsal tanrılarını resmi olarak Susanoo olarak yeniden tanımladı.
Şinto dininde Gozu Tennō, hastalıkların hem nedeni hem de şifacısı olarak görülen eş zamanlı bir tanrıydı.
Gozu Tennō’nun en önemli özelliği, salgın hastalıklarla olan ilişkisidir. İnanca göre, Gozu Tennō hem salgın hastalıkların başlıca sebebi hem de bu hastalıklardan korunmak için başvurulan bir tanrıdır.
Bu durum, ilk başta biraz çelişkili gelebilir. Ancak unutmamalıyız ki eski toplumlarda hastalıklar, genellikle ilahi güçlere bağlanırdı. Dolayısıyla, bir hastalığın hem göndereni hem de çaresini aynı tanrıda görmek, o dönemin inanç yapısı açısından mantıklı kabul edilebilirdi.
Gozu Tennō ve Susanoo: Bir Birleşme Hikayesi
Gozu Tennō kültü, zaman içerisinde değişim göstermiştir. Orta çağ ve erken modern dönemde (1467-1868) yerli Şinto kami’si olan Susanoo no Mikoto ile birleştirilmiştir. Bu birleşmenin nedeni tam olarak bilinmese de, Susanoo’nun da salgın hastalıklarla ilişkilendirilmesi, bu kaynaşmayı kolaylaştırmış olabilir.
Gozu Tenno Kökenleri
Gozu Tennō kültünün Japonya’ya ulaşmadan önceki kökenleri ve erken gelişimi ile diğer tanrılarla birleşme süreci belirsizdir ve tartışma konusudur.
Örneğin bir teori, Gozu Tennō’nun aslında Jetavana manastırının ( vihara ) koruyucusu olarak kabul edilen küçük bir Budist tanrısı olduğunu ve Sanskritçe adının ‘Gavagrīva’ (“Öküz Boyunlu”) olarak yeniden yapılandırıldığını iddia eder veya ‘Gośirsa Devarāja’ (“Öküz Başlı İlahi Kral”, ‘Gozu Tennō’nun bir kalesi ).
Bu tanrı kültünün Hindistan’dan Tibet ve Çin aracılığıyla Japonya’ya aktarıldığı ve burada ezoterik Budizm ve Taoizm’den etkilendiği sanılıyor. Başka bir teori, tanrının Kore kökenli olduğunu öne sürüyor.
Gozu Tennō tarihsel olarak bir dizi tanrıyla özdeşleştirilmiştir; bunların arasında en başta klasik Japon mitolojisinin aceleci fırtına tanrısı Susanoo ve Somin Shorai efsanesinde görünen belirsiz bir tanrı olan Mutō-no-Kami (武塔神) gelir.
Hikaye, Mutō’nun, Somin Shōrai’nin zengin erkek kardeşinin ona kalacak yer vermeyi reddetmesinin ardından Somin Shōrai adlı fakir bir adamın evinde kalan kuzey denizinden bir tanrı olduğunu anlatır. Mutō daha sonra, misafirperverliklerinin bir ödülü olarak Somin Shōrai’nin ailesine kendilerini gelecekteki salgınlardan kurtarmaları için sihirli bir araç sağladı ve onu reddeden zengin adamı öldürdü.
Bu efsanenin Nara döneminde kalma (bir ortaçağ eserinde alıntılanan bir alıntıda hayatta kalan) en eski mevcut versiyonunda Mutō’nun kendisinin Susanoo olduğunu ortaya koyması, iki tanrının daha önce olmasa da 8. yüzyılda zaten bir araya getirildiğini öne sürüyor.
Gozu Tennō’yu Susanoo ile eşitleyen kaynaklar ilk olarak Kamakura döneminde (1185-1333) ortaya çıkmıştır, ancak bir teori bu üç tanrının ve hastalıkla ilgili diğer çeşitli tanrıların muhtemelen 9. yüzyıl civarında zaten gevşek bir şekilde bir araya geldiğini varsaymaktadır.
877 yılı civarında büyük bir salgın Japonya’yı kasıp kavurduğunda. Somin Shōrai efsanesinin sonraki versiyonlarında, hikayedeki tanrı, bu aşamada hem Susanoo hem de Mutō ile az çok eşanlamlı hale gelen Gozu Tennō olarak tanımlanmaya başlandı.
Gozu Tennō’nun Kore kökenli olduğu fikri kısmen bu iki tanrıyla olan ilişkisinden kaynaklanıyor. Örneğin Mutō’nun adının Korece Mudang , ” Şamanlık ” kelimesinden türediğine inanılırken, Nihon Shoki’de kaydedilen bir hikaye Susanoo’nun cennetten kovulduktan sonra ‘şamanlık’ denilen bir yere indiğini iddia eder.
Soshimori’ Silla topraklarındaydı ve oradan denizi geçerek Japonya’ya ulaştı. Aslında, gozu (“öküz kafalı(ed)”) sıfatının ‘Soshimori’den türetildiği açıklanmıştır, burada “Boğanın ( yani ) Başı ( mari )” anlamına gelen Korece bir toponim olarak yorumlanmıştır.
Gozu Tennō Tasvirleri ve İkonografisi
Gozu Tennō genellikle başının üstünde öküz başı olan şiddetli görünümlü bir adam olarak tasvir edilirdi, bir elinde balta , diğer elinde ilmik veya çimento tutarken gösterilir , ancak diğer tasvirler onun yerine onu gösterebilir bir kılıç veya (nadiren) Japon ( Heian dönemi ) kıyafetleri giymiş olarak gösterilir.
Bazı sanat eserleri tanrıyı birden fazla kol ve kafayla tasvir ediyor olabilir:
Örneğin , Osaka Eyaleti , Sakai’deki geç Heian dönemine ait bir heykel onu üç yüzü ve dört koluyla gösteriyor. Aichi Eyaleti, Tsushima’daki bir başka heykel onu iki kollu, dört başlı (her biri tek boynuzlu iki vahşi insan kafası, bir at başı ve bir öküz başı) ve ayak yerine kuş pençeleriyle tasvir ediyor. Beş başlı tanrıyı tasvir eden ahşap bir panel (1490’dan kalma) üzerine mürekkep çizimi, Shiga Eyaleti , Konan’daki bir tapınakta muhafaza edilmektedir.
Dış bağlantılar
- Gozu Tenno , Şinto Ansiklopedisi ( Kokugakuin Üniversitesi )
- Gion Shinkō Kenkyū-kai (Gion İnanç Araştırma Merkezi, Japonca)
- Hiromine Tapınağı’nın Resmi Web Sitesi (Japonca)
- Take-dera Tapınağı’nın Resmi Web Sitesi (Japonca)
- Tsushima Tapınağı’nın Resmi Web Sitesi (Japonca)
- Yasaka Tapınağı’nın Resmi Web Sitesi (Japonca)
Kaynaklar: Wikipedia ve Kokugakuin Universitesi
