The Lay of Greybeard (Eski İskandinavca: Hárbarðsljóð ) adlı şiir, İskandinav mitolojisindeki iki temel tanrı olan Thor ve Odin arasındaki ilgi çekici sözlü kavgayı anlatan bir hikayedir . Şiir 60 kıtadan oluşur ve Viking mitinin en önemli kaynağı olan Şiirsel Edda’yı içeren 13. yüzyıl MS el yazması Codex Regius’ta tamamlanmış olarak bulunur.
Diğer şiirlerden farklıdır çünkü metrik biçimler o kadar katı değildir ve konuşmaların bazı bölümleri basit düzyazıdır. Maceralarından birinden dönen ve bir fiyordu geçmek isteyen Thor’u konu alır. Aslında kılık değiştirmiş Odin olan Harbard adında bir kayıkçıya yaklaşır ve Odin onu karşıya geçirmeyi reddeder. Sonra birbirleri hakkında sorular sormaya ve hakaret üstüne hakaret ekleyerek büyük eylemleri hakkında bilgi alışverişinde bulunmaya başlarlar. Şiir, karakterlerin isimleri el yazmasındaki satırların yanına yazıldığı için bir tiyatro oyunu olarak bile düzenlenmiş olabilir.
Bir Zekâ Oyunu
Sözde mannjafnaðr denen bir şeyde sözlü düello yaparlar , her ikisi de üstünlüklerini sınayan bir erkek karşılaştırmasıdır. Şiir, Poetic Edda’daki diğerlerinden ton olarak farklıdır; günlük konuşma diline özgü yapısıyla, ciddiye alınacak bir şeyden çok bir saçmalığa benziyor. Bu şiirde daha derin anlamlar aramamıza gerek olmayabilir, çünkü basit ve eğlenceli bayağılığı ortaçağ edebiyatı izleyicisini kesinlikle eğlendirmiştir.
Hikayede Thor, muhtemelen önemli bir yolculuktan, muhtemelen bir devle karşılaşmasından geri döner ve yiyecek karşılığında feribotla gönderilmeyi ister, ancak feribotçu sadece reddetmekle kalmaz, aynı zamanda annesinin ( Jorð , dünya) öldüğünü söyler ve onu küçümseyerek depoları veya uygun kıyafetleri olmadığını, dolayısıyla değerli bir köylü olmadığını söyler – ki bu Orta Çağ’da önemli bir roldü.
Odin, yalnızca değerli adamları taşımakla görevlendirildiğini söyler, ancak Thor görünüşe göre öyle değildir. Thor, hala düşman topraklarında olduğu için bir cesaret eylemi olarak, “tanrılar arasında güçlü olan” (Hildebrand, 173) kimliğini ortaya koyarken, Odin yalan söyler ve ona diğer adı olan Harbard’ı (Hárbarþr) verir ve adını nadiren saklayacağıyla övünür. Gerçekten de en büyük yalan. Thor gibi insanlardan saklanıp kendini savunacağı hakaretine devam eder.
Beklendiği gibi, Thor gerçekten sinirlenir ve onu tehdit eder, Odin ise dev Hrungnir’den beri en azılı düşmanı olduğu için bunun zor olacağını söyler. Thor muhtemelen bunu komik bulmuştur çünkü kafasını parçalayan kendisidir ve 15. kıtada “bu arada ne yapıyordun” (Hildebrand, 175) diye merak eder, şiirde tekrarlanan bir dizedir. Odin savaş açtığını ve kızları baştan çıkardığını övünür, Thor’un merak ettiği bir şey ve sadece bu hikayede değil. Gerçekten çok çekici görünüyor, yedi kız kardeşten az olmayan biriyle yatıyor.
Thor bundan sonra neyle övünebilirdi? Açıkçası daha fazla ölü dev , bu sefer Thjazi. Gençliğin altın elmalarının koruyucusu olan tanrıça Idun’u kaçıran odur. Onu öldürdüğünü ve gözlerinden yıldızlar yaptığını söyler. Bu ayrıntı, Snorri Sturluson tarafından oluşturulan İskandinav
mitolojisi versiyonu olan Prose Edda’da anlatılan bir hikayeyle paralellik göstermektedir.
Burada Thor, taş dev Hrungnir ile savaştıktan sonra kafasına bir bileme taşı saplanmıştır. Groa adında bir cadı onu gevşetmek için bazı büyüler söyler ve Thor onu ödüllendirmek ister. Ona, devlerin ülkesi Jotunheim’dan dönerken kocasını bir sepet içinde nehirden geçirirken ayak parmaklarından birinin donduğunu söyler. Daha sonra parmağını gökyüzüne fırlatır ve bir yıldıza dönüşür, bu da yakında evde olacağının bir işaretidir.
Bu, artık kaybolmuş olan daha büyük bir referansın parçası olmalı. Her iki durumda da, kocanın cadısının adı Aurvandil’dir, İngilizcedeki
earendel , şafak anlamına gelir. Thjazi’nin gözlerini ve Aurvandil’in ayak parmağını göklere fırlatma eylemi, Thor’un kozmik düzene katkısının belki de tek göstergesidir. O, onu yerine koyan değil, koruyan kişidir.
Thor, Idun’un kaçırıcısını öldürmeyi, her tanrının sonucu görebildiği için en büyük eylemi olarak görüyor: artık yaşlanmıyorlar. Odin, birkaç cadıyla yaşadığı gizemli bir maceradan bahsederek cevap veriyor. Daha sonra sahibinin zihnini çalmak için kullandığı bir asa alıyor, Thor’un 21. kıtada kınadığı bir eylem, “iyi armağanları kötü zihinle ödersin” (Hildebrand, 178). Gördüğümüz gibi, Odin’in yaşlı bilge adam olarak popüler klişesi, orijinal karmaşık imajından çok uzak. Dahası, bir sonraki kıtada alaycı bir şekilde “meşe ağacının diğerinden aldığı kadar alana sahip olması gerektiğini” (Hildebrand, 178) ilan ediyor. Şiirlerdeki diğer her yerde olduğu gibi, pragmatik benmerkezci öğütler veriyor.
Thor bir kez daha devleri öldürdüğünden bahsediyor, ki bu olmadan Midgard gerçekten tehlikede olurdu veya hatta yok olurdu. Odin’in bir sonraki cevabında, yine bilge yaşlı adamdan hiçbir iz yok: “Savaşlar çıkardım, prensleri kızdırdım, asla barış getirmedim” (Hildebrand, 179). Ardından oğlunu saygısızca korkaklıkla suçlamaya devam ediyor ve bize Thor’un bir başka yolculuğunu hatırlatıyor, kendini dev Fjalar/Skrýmnir’in eldiveninde bulduğunda, bunun bir ev olduğunu düşünüyordu.
Prose Edda’da Thor , bir noktada Loki ve bir köle çocukla birlikte dev Útgarda-Loki’nin diyarına seyahat eder. Yolculukları sırasında, bu devasa karakter Skrýmnir’in eldiveni olduğu ortaya çıkan bir salonda geceyi geçirirler ve Skrýmnir bir süreliğine onlara katılır. Yollarını ayırdıktan sonra, grup Útgarda-Loki’nin salonuna ulaşır ve dev onları bir dizi yarışmaya davet eder.
Thor, üç büyük yuduma rağmen bir içki boynuzunun tamamını içemez çünkü orası denizdir; devin kedisini yerden kaldıramaz çünkü o , dünyayı çevreleyen yılan Jörmungandr’dır ; ve aslında yaşlılığın kişileştirilmiş hali olan yaşlı bir kadınla dövüşemez. Ertesi sabah Útgarda-Loki aslında Skrýmnir olduğunu ve onu ve yoldaşlarını aldatmak için büyüler kullandığını itiraf eder.
Thor çekicini kaldırdığında, devin salonu kaybolur. Tıpkı Odin gibi, oldukça yavaş düşünen ve etrafında olup bitenlerin daha derin anlamlarını kavrayamayan Thor’u alt etmeyi başarır. Bu yarışmaları kazanır, bu yüzden babasının yorumları yüzünden Hárbarðsljóð’a öfkelenir.
Thor, savaştaki başarısından bahseder ve Odin’e Viking dünyasında muhtemelen çağrılabilecek en kötü şey olan ragr veya ‘kadınsı’ diyerek hakaret eder. Bunun aksine Allfather, Thor’un dikkatini çeken güzel bir kadınla yaşadığı ilişkiden bahsederek erkekliğini vurgulamaya çalışır. Odin, Thor’un orada olup onu aşağı çekmesini isterdi ancak ona güvenip güvenemeyeceğini bilmediğini söyler. Ancak, eylemin kendisi hakkında ahlaki bir ikilem yoktur.
Thor, süper dev öldürme yeteneklerinden bir kez daha bahsettikten sonra, Harbard/Greybeard ona iftira atar: “Utanç kazandın, Thor, çünkü kadınları öldürdün” (Hildebrand, 182). Aslında onlar kadın değildi, daha çok kurt canavarlar veya çılgınların gelinleri gibiydiler, Thor’un sözleriyle. Garip bir olay örgüsünde, Odin, ünlü mızrağını kızdırmak için Asgard’a yakın bir orduyla geldiğiyle övünür, bu nedenle tanrılara meydan okur, ancak hangi keşif gezisinden bahsettiği bilinmemektedir.
Ancak, rüşvet verme amaçlı bir girişimde bulunarak, Thor’a aldırmamasını söyleyen bir kol halkası teklif eder ve Thor’un öfkeyle daha önce hiç böyle küstahça bir konuşma duymadığını söylemesine neden olur. Odin daha sonra büyücülük becerilerine değinerek, bu becerileri ölülerden öğrendiğini itiraf eder.
Daha sonra Thor’a, çekiçle tehdit etmek yerine karısının sevgilisiyle evde dövüşmesini söyler: “Asathor’un yolculuğunun bir kayıkçı tarafından durdurulacağını hiç düşünmemiştim” (Hildebrand, 186). Tıpkı Odin gibi, Thor da şiirlerde çeşitli isimlerle anılır, Asathor basitçe tanrıların Thor’u, tanrısal Thor anlamına gelir. Bu nedenle Odin, onun Asgard’a gitmesini reddeder. Ancak, ona eve nasıl gideceğine dair bazı ipuçları verir ve Thor, tüm alaylarından kurtulmaktan mutluluk duyar. Beklendiği gibi, kılık değiştirmiş tanrı ona veda etmez, “her kötülüğün seni götüreceği yere git!” der.
Hikayenin Önemi
Bu zekâ oyununda, Odin açıkça kazanan olarak ortaya çıkıyor, çünkü Thor, Greybeard’ı onu fiyordun üzerinden geçirmeye zorlayamıyor. Völsunga destanı gibi diğer İskandinav kaynaklarında olduğu gibi , Odin gerçekten de kurnaz, nüktedan ve bilgili olarak kabul edilebilirken, aynı zamanda pragmatik, bencil, kibirli ve hatta zalimdir.
Kahraman Sigurd/Siegfried adlı ejderha avcısının mensup olduğu Völsungs klanı hakkındaki bu 13. yüzyıl MS efsanevi destanında, Odin Sigmund’un (Sigurd’un babası) kılıcını kıracak ve onun düşmanlarının eline düşmesine izin verecektir. Bunu, Sigmund’a kılıcı sunan kişi olmasına rağmen yapar. Odin hiçbir şekilde ahlaki bir güç veya içsel iyilikle hareket etmez; İskandinav tanrılarını bu şekilde düşünmek çok garip olurdu.
Dünyayı koruyan daha popüler Thor’un aksine, Odin’in özellikleri daha çok kralların ve soyluların özelliklerine uyuyor. Hárbarðsljóð’da Thor daha iyi huylu olanıdır ve Odin çok yönlü, hilekar olanıdır, bu birbirlerine anlattıkları şeylerde de görülebilir. Odin sadece savaşçı becerilere sahip olmakla kalmaz, aynı zamanda insanları kendi iradesine tabi kılmak için büyüsünü de kullanır. Odin’in oğluna karşı entelektüel üstünlüğü, Poetic Edda’daki Grímnismál ve Vafþrudnismál gibi diğer şiirlerde de açıktır .
İlkinde, kendisine Maskeli Kişi (Grimnir) diyen Odin, büyülü yeteneklerini duyduktan sonra Grimnir’i ateşe atan kral Geirröd’ün sarayına gelir. Kralın oğlu ona bir içki teklif ettikten sonra, tanrıların meskenleri, Valhalla’daki yaşam ve farklı doğal unsurlar hakkında bir dizi vizyon görmeye başlar. Ayrıca, kendisine çağrılan bir dizi ismi sıralar ve ardından Odin olduğu ortaya çıkar. Kral Geirröd onu ateşten kurtarmak için koşar ancak kılıcının üzerine düşer ve bu noktada Odin kaybolur.
İkincisinde, Odin devlerin en bilgesi olan Vafþrúðnir’i ziyaret eder ve birbirlerine mitolojik nitelikte sorular sordukları uzun bir diyalog yaşarlar. Odin’in doğru cevapladığı dört sorudan sonra, deve 18 zor soru sorar ve bunlardan sadece 17’sini cevaplayabilir.
Bunun nedeni, sonuncusunun Odin’in gerçek kimliğini ortaya çıkarmasıdır: Tanrının oğlu Baldr’ın cenazesinde ne konuştuğunu sorar
. Baldr’ın cenazesinin hikayesi Odin’in mesajını içermese de, motif onun kapsamlı bilgisini belirtmek için kullanılır. Bilinebilecek her şeyi bilir.
Greybeard’ın Lahdi , diğer iki şiire benzer şekilde, Odin’in savaşlarını kazanmak için zihinsel ve sözlü gücüne odaklanır. Öte yandan Thor, maddi, fiziksel gücü temsil eder.
