Eski İskandinav halkı şiir armağanının tanrıların birliğinden oluşan bir adam olan Kvasir’in kanından geldiğine inanıyordu.
Birçok eski kültür, insanların sanat, şiir ve müzik yaratma yeteneğine nasıl sahip olduklarını açıklayan mitler yarattı. İskandinavlar arasında bu yetenekler Kvasir’in kanından geliyordu.
İki tür tanrının ittifakından yaratılan Kvasir, bunların ortak bilgeliğine sahip bir adamdı. Bu bilgi için öldürüldüğünde kanı, özellikle ayrıcalıklı insanlara zeka ve ilham veren büyülü bir içki yaratmak için kullanıldı.
Kvasir’in birçok efsanede adı geçse de, bazı hikayelerde önemli bir rol oynasa da, onun en kalıcı katkısı bu Şiir Mead’iydi. Bu özellikle çok iyi hatırlanıyor çünkü büyük destanların ve Eddas’ın yazarları kendi sözleriyle Kvasir’in bal likörüne itibar ettiler.
İnsanların şiir armağanını nasıl aldıklarına dair İskandinav efsanesi kanlı olsa da tamamen benzersiz de değil. Kökenleri diplomatik geleneklerde, alkol yapma geleneğinde ve tanrıların kutsal içeceklerini nasıl çaldığına dair eski bir hikayede yatmaktadır.
Kvasir ve Şiir Çayırı
İskandinav mitolojisinde Aenir ve Vasir olmak üzere iki grup tanrı vardı .
Uzun zaman önce bu iki grup üstünlük için birbiriyle savaşmıştı. Ancak eşit bir şekilde eşleştiler ve her iki taraf da zafer ilan edemedi.
Sonunda ateşkes ilan ettiler. İki grup, iktidarı paylaşabilecekleri ve birbirleri arasında barış içinde yaşayabilecekleri koşulları müzakere etmek için bir araya geldi.
Ateşkesin sembolü olarak her iki tarafın tanrıları büyük bir fıçıya tükürürler. Bu karışımı iyi bir şekilde değerlendirdiler ve ondan bir adam yarattılar: Kvasir.
Kvasir son derece bilgeydi ve cevabını bilmediği hiçbir sorunun sorulamayacağı söylenirdi. Bilgisini insan ırkıyla paylaşarak dünyayı dolaştı.
Kvasir’in büyük bilgeliği , İskandinav mitolojisinin en ünlü hikayelerinden bazılarında yer almıştır .
Örneğin hileci Loki, tanrı Baldr’ı öldürmekle suçlandığında evinin yakınındaki bir derede saklanmak için somon balığı kılığına girmiştir. Tanrıların onu yakalamak için ne kullanabileceğini düşünen Loki, keten iplikleri birbirine düğümledi ama sonucu kendisine karşı kullanılmaması için hemen yaktı.
Tanrılar geldiğinde Kvasir, ocağın külleri arasında Loki’nin kaba ağının dış hatlarını gördü. Bunun kullanıldığını ve böylece Loki’nin somon balığı olarak saklandığını fark etti ve bu farkındalığını tanrılarla paylaştı.
Tanrılar Loki’yi yakalamak için yeni bir ağ hazırladılar. Düzenbaz, Baldr’ın ölümü nedeniyle cezalandırıldı ve Kvasir’in zekası sayesinde, balık tutmayı kolaylaştırmak için ağ icat edildi.
Ancak Kvasir’in zekası biraz kıskançlık uyandırdı. İki cüce, Fjalar ve Galar, böyle bir bilgeliğe kendilerinin sahip olması gerektiğine ikna oldular.
Kvasir’i evlerine davet ettiler ve geldiğinde onu öldürdüler. Kanını Són ve Boðn adlı iki fıçıya ve Óðerir adında bir tencereye akıttılar.
İki cüce kanı bal ile karıştırıp mayalanmasını sağladı. Ölümcül cücelerin hoşuna giden, onlara Kvasir’in efsanevi bilgeliğinin bir kısmını veren güçlü bir bal likörü yarattı.
Fjalar ve Galar, Kvasir’in ölümünü, tanrılara onun kendi zekası tarafından o kadar bunaltıldığını ve onun altında boğulduğunu söyleyerek açıkladılar.
Ancak planlarının meyvelerinden uzun süre yararlanamadılar. Daha sonra bir devi öldürdüklerinde, tazminat olarak bal likörünü kardeşine teklif ettiler.
Odin çok geçmeden dev Suttungr’ın kendisini olağanüstü akıllı yapan bir bal likörüne sahip olduğunu öğrendi. Tanrılar bal likörü hikayesinin parçalarını bir araya getirdiler ve onun Kvasir’in kanından yapıldığını anladılar.
Odin, bir işçi kılığına girerek ve ödeme olarak bir içki isteyerek bal likörünü geri kazanmaya çalıştı, ancak Suttungr zamanı geldiğinde ona ödeme yapmayı reddetti. Bunun yerine Odin, devin kızı Gunnlöd’ü baştan çıkardı ve onunla üç gece geçirdi.
Birlikte geçirdikleri her gece için Odin bir bardak bal likörü istedi. Ancak her kabı tek bir yudumda boşalttı ve kaçmak için hızla bir kartala dönüştü.
Uçup gitmek için acele eden Odin, Şiir Çayırı’ndan birkaç damlanın yere düşmesine izin verdi. Bu küçük paylaşıma herkes erişebilirdi ama bu saf değildi ve sağladığı yetenekler önemsizdi.
Bal likörünün çoğunluğu Odin’in elinde kaldı. Tanrılara ve Dünya’nın en yetenekli şairlerine ilham ve zeka vererek ondan küçük yudumlar verdi.
Pek çok bilim insanı, Şiir Çayırı efsanesinin köklerinin, toplumları birbirine bağlayan ve barışı sağlayan eski ritüellere dayandığına inanıyor.
Kvasir’in tanrıların ateşkes işareti olarak karıştırılan tükürüğünden oluştuğu söyleniyordu. Bu muhtemelen hem tükürüğün birbirine karışmasının hem de alkol tüketiminin barışı sağlamanın işaretleri olduğu gerçek dünyadaki uygulamalardan kaynaklanmaktadır.
Aslında bu eski gelenek modern dünyada da varlığını sürdürdü. Günümüzde daha az popüler olmasına rağmen, bir anlaşmaya varmadan önce kişinin eline tükürmesi bu eski ritüelden gelmektedir.
Bu artık gözden düşmüş olsa da, içkiyi paylaşmak hâlâ bağ kurmanın ve güçlendirmenin yaygın bir yoludur.
Şiir şarabının yaratılışı aynı zamanda preslenmiş meyvelerden ham alkollü içecek yapmanın eski yöntemlerini de yansıtıyor olabilir.
Birçok eski kültürde insanlar bir araya gelerek meyveleri çiğner ve sıkmadan önce merkezi bir kaba tükürürlerdi. Bu sadece tükürüklerindeki enzimler meyvelerin parçalanmasına yardımcı olduğundan fermantasyonu hızlandırmakla kalmadı, aynı zamanda topluluk arasındaki bağları da güçlendirdi.
Aslında Kvasir ismi, birçok Slav ülkesinde hala popüler olan fermente bir içecek olan kvas ile ilişkilendirilebilir. Fermantasyon ve alkol anlamına gelen ortak bir kök kelimeden gelmesi, Kvasir’i bu tür içeceklerin kişileştirilmiş hali haline getirir.
Bu haliyle Kvasir, Aesir ve Vanir tanrılarını birbirine bağlayan ortak içecekleri temsil ediyordu . Aynı zamanda şiir ve yaratıcılık eserlerine ilham verebilecek sarhoşluğu da temsil ediyordu.
Mead , İskandinav tanrılarının tercih ettiği içecekti , ancak Kvasir’in öyküsünün Kuzey Avrupa dışında da paralellikleri var. Hindistan’da tanrıların içeceği Soma’ydı.
Sanskritçe Vedalarda Soma, tanrılara canlılık veren hem bir bitki hem de bir içecekti . Başlangıçta esir tutuldu ve tanrılar adına ya Indra tarafından ya da onlar adına hareket eden bir kartal tarafından çalınması gerekiyordu.
Soma’nın Indra tarafından çalınması ile Odin’in Şiir Çayırı’nın çalınması arasındaki benzerlikler, bunun muhtemelen ortak bir Proto-Hint-Avrupa kaynağından geldiğini gösteriyor.
Soma tanrıların münhasır mülkü olarak kalsa da Şiir Çayırı paylaşılabilirdi. İskandinav yazılarında, Kvasir’in kanı şiir için yaygın bir örtmeceydi ve skald’ların Óðerir’den içtiği söylenirdi.
Özetle
İskandinav mitolojisinde Kvasir , Aesir ve Vanir tanrıları arasındaki barış anlaşmasından sonra yaratılan bir adamdı. İki grup ateşkes yaptığında bir kaba tükürdüler ve bunu Kvasir’i yaratmak için kullandılar.
Hem insanlara hem de tanrılara yardım etmek için kullandığı olağanüstü bilgeliğiyle tanınıyordu. Örneğin Loki, Baldr’ın ölümünden sonra saklanmaya çalıştığında, ilk ağın ne için kullanılabileceğini fark ederek onu keşfeden kişi Kvasir’di.
Ancak Kvasir en çok Şiir Çayı’nın kaynağı olmasıyla ünlüydü.
İki cüce onun bilgeliğini elde etmek için Kvasir’i öldürdü. İlham veren bir bal likörü yapmak için kanını balla karıştırdılar.
Bal likörünü bir deve kaptırdılar ve daha sonra Odin tarafından kartal şeklinde çalındı. Bal likörünü sakladı ve onları büyük skaldlar veya şairler yapmak için ayrıcalıklı insanlara verdi.
Kvasir’in hikayesi muhtemelen hem topluluklar içinde hem de eski düşmanlar arasında bağ oluşturmak için hem tükürük hem de alkolün kullanılmasından ilham almıştır. Anlaşmaya varmanın ve alkollü içki hazırlamanın geleneksel yollarını yansıtıyor.
Aynı zamanda Indra’nın tanrıların içeceği Soma’yı çaldığı eski Hint efsanesiyle de benzerlikler taşıyor. İki hikaye arasındaki benzerlikler, bunların Proto-Hint-Avrupa kökenini paylaştıklarını gösteriyor.
Kvasir ve Şiir Çayırı’nın hikayesi hem mitolojide hem de İskandinav yazarlarının kenninglerinde veya şiirsel terimlerinde hatırlanır. Sözlerini Odin’in bir hediyesi olan Kvasir’in kanına bağladılar.
