Deniz Han
Deniz Han – Türk ve Altay mitolojisinde Deniz Kağanı. Tengiz (Dengiz, Teniz, Teñiz, Deñiz) Han olarak da söylenir. Moğollar ise Tengis Han şeklinde anarlar.
Mitolojideki Yeri
Oğuz Kağan’ın ilk eşinden olan oğullarından biridir. Türk Devleti’nin denizlerdeki egemenliğini ve enginliğini simgeler. Ongunu Çakır kuşudur. Bu kuş maviye çalan rengi nedeniyle denizi çağrıştırır. Ayrıca destandaki gökten inen kurt mâvi bir ışığın içindedir ve bu aynı zamanda göğün rengidir. Cengiz Han’ın adını bu söylenceden (veya bu anlayıştan) esinlenerek aldığı söylenir.
Çünkü Cengiz gerçek ismi değildir, bir unvan olarak verilmiştir. Sonsuzluğu, kurduğu devletin genişliğini ve kendisinin büyüklüğünü simgeler. Türk mitolojisinde ezelde hiçbirşey yokken uçsuz bucaksız bir deniz vardır. Daluy/Taluy sözcükleri masallarda ve efsânelerde okyanus anlamında kullanılır.
Deniz Kızı
Deniz Kızı (Denizkızı veya Sukızı) – Belinden yukarısı dişi bir insan görünümünde olan, ama aynı zamanda bir balık kuyruğuna sâhip olan efsâneleşmiş düşsel inanışlardır.
Dünya üzerinde birçok kültürde denizkızları farklı, ama birbirine çok yakın şekillerde betimlenmiştir. Bazı denizkızları denizcilere şarkılar söyleyip onları büyülerler, işlerinden alıkoyarlar ve güverteden denize yuvarlanmalarına ya da daha kötüsü geminin batmasına neden olurlar.
Diğer hikâyelerde ise denizkızları boğulma tehlikesi geçiren erkekleri kurtaran iyi kalpli deniz canlıları olarak betimlenmişlerdir. Aynı zamanda bu erkekleri su altındaki krallıklarında yaşamaya da dâvet ederler. Denizkızlarından bazılarının erkekleri denizin altına doğru çekerken insanların su altında nefes alamadıklarını unuttukları ya da bilmedikleri söylenir.
Denizkızlarına benzeyen diğer mitolojik ve efsânevî deniz yaratıkları ise su perileridir.
Efsâneler
Denizkızlarını konuşmayan, yeşil, siyah, kahverengi veya sarı saçlı, balık kuyruklu, genelde okyanuslarda ve bazen de nehirlerde yüzen doğaüstü insansılar olarak tanımlarlar.
Denizkızı hikâyeleri neredeyse evrenseldir. Bilinen ilk denizkızı hikâyesi M.Ö. 1,000 yılında Asurlularda görülmüştür. Perilerin daha romantik yönünü temsil ettiğine inanılan denizkızları mitlerin içinde en masum olanlarıydı, hastalık vb. çaresiz durumdaki kişilerin rüyâlarına girerse, karşılarına çıkarsa iyileşecekleri inanışı yaygındı, denizkızları modern rüyâ tabirlerindede yardımseverdir, rüyâda peri görmek en ümitsiz hayallerin gerçek olacağına işarettir.
Ayrıca denizkızları nehirlerde ve tatlı su göllerinde de yüzebilirlerdi. Denizkızları çoğu zaman daha iyilikseverdirler ve insanların yaralarını tedâvi ederler.Bazı efsânelere göreyse, denizkızları kendilerine söylenen dilekleri yerine getirirler
Bilinen ilk denizkızı hikâyesi M.Ö. 1,000 yılında Asurlularda görülmüştür. Perilerin daha romantik yönünü temsil ettiğine inanılan denizkızları mitlerin içinde en masum olanlarıydı, hastalık vb. çaresiz durumdaki kişilerin rüyâlarına girerse, karşılarına çıkarsa iyileşecekleri inanışı yaygındı, denizkızları modern rüyâ tabirlerindede yardımseverdir, rüyâda peri görmek en ümitsiz hayallerin gerçek olacağına işarettir. Ayrıca denizkızları nehirlerde ve tatlı su göllerinde de yüzebilirlerdi. Denizkızları çoğu zaman daha iyilikseverdirler ve insanların yaralarını tedâvi ederler.2 Bazı efsânelere göreyse, denizkızları kendilerine söylenen dilekleri yerine getirirler.
