Folklor, belirli bir topluluk veya grubun geleneksel hikayelerini, geleneklerini ve kültürel uygulamalarını kapsar. Folklor, hiçbir aydının öğretemediği, halkın kendi kendine öğrendiği efsane, hikaye, gelenek, şarkı, bilmece, söz düzeni, yıldızlara ait inanma ve büyüler gibi bilgilerdir. Folklor, az gelişmiş ulus ve halk sınıflarının inanış, gelenek ve göreneklerinin ansiklopedisidir.
Folklor çalışmaları 1770’lerde Alman romantik milliyetçi Johann Gottfried Herder ile başladı . Terimin kendisi 1840’larda William Thoms tarafından Almanca Volklehre (“halkın gelenekleri”) kelimesinden esinlenerek türetildi .
Folklor, belirli bir topluluk veya grubun hikayelerini, masallarını, müziğini, dansını, sanat biçimlerini ve geleneklerini ifade eder. Halk şarkılarını, mitleri ve efsaneleri ama aynı zamanda mimariyi ve modayı, değer tutumlarını ve varsayımları da içerir. Folklor insanları geçmişlerine bağlar, ancak ‘eski’ olmak zorunda değildir. Günümüzde folklor, günlük yaşamın ritüellerinde, evde, işte ve giderek artan bir şekilde internette sürekli olarak yeniden yaratılıyor.
Folklorun Rolü
“Halkbilim” terimi canlı ve fantastik imgeler çağrıştırır: Zenginlerden çalıp fakirlere veren efsanevi İngiliz kanun kaçağı Robin Hood; ölülerin ruhlarının yeryüzünde yaşayanlarla yeniden birleştiğine inanılan Meksika Ölüler Günü. İsveç’te çıplak , keman çalan Näcken’in insanları göllerde ve nehirlerde ölüme sürüklediği söylenir.
Halk hikayeleri, ister yazılı ister sözlü olarak aktarılsın, dünyayı açıklar ve ahlaki dersler verir. Yukarıdaki örneklerde, sırasıyla sosyal adaletin önemini, aile ve hafızanın değerini ve derin suların tehlikelerini vurgularlar.
Folklor, bir kültürün geleneklerini oluşturan efsaneler, baladlar, popüler inançlar ve geleneklerden oluşur. Halk hikayeleri kahramanca erdemleri kutlar, iyi ile kötü arasındaki mücadeleyi tasvir eder ve büyünün gücünü çağırır . Her şeyden önce, folklor toplumsal baskılardan bir kaçış sağlar, kültürel kimliği doğrular, sosyal normları uygular ve toplumsal değerleri pekiştirir (Bascom, 1954).
Halk Vs. Yüksek Kültür
Folklorun resmi olarak incelenmesi Avrupa’da 1770’lerde, milliyetçiliğin yükseldiği bir dönemde, bir milletin ‘gerçek’ kültürünün toplumun alt katmanlarında bulunduğu fikrine ilgi duyan Johann Gottfried Herder ile başladı.
Herder, seçkinlerin “öğrenilmiş kültürünü” ( Kultur der Geleherten ) “halkın kültürü” ( Kultur des Volkes ) ile karşılaştırdı. Herder’e göre folklor, sözlü gelenekleri, müziği, dansı, masalları, mitleri ve efsaneleri içeriyordu – geleneksel kıyafetler, yapı stilleri, sanat ve eserler. Hikayeleri, şarkıları, gelenekleri ve mitleriyle folklorun, metropol yaşamını karakterize eden zenginlik, endüstri ve ilerleme merkezlerinden farklı bir dünyayı temsil ettiğine inanıyordu .
Herder’in başlangıçta öne sürdüğü kırsal ve kentsel arasındaki basit ayrım büyük ölçüde ortadan kalkmış olsa da folklor, bugünü geleneksel geçmişin kültürel mirasıyla bağlayan geleneksel, kurumsal olmayan kültür yönleri olarak incelenmeye devam ediyor.
Modern Dünyada Folklor
Folklor bazen yanlışlıkla geleneksel ve modern dünyalar arasında var olan geçmişin bir kalıntısı olarak görülür. Bu ışık altında, halk kültürü gizli, unutulmuş kültürlerin hayatta kalması açısından konuşulur. Haiti Voodoo’nun ritüel büyüsü , Güney Amerika Birleşik Devletleri’nin kültürü veya erken blues ve halk şarkıları olarak görselleştirilebilir. Her iki durumda da, folklorun geleneksel hikayeleri, gelenekleri ve kültürü klasik olarak günlük modern yaşamdan ayrı bir şey olarak anlaşılmıştır.
Günümüzde folklor geçmişle sınırlı olarak anlaşılmıyor, sürekli olarak günümüzde yaratılıyor ve aktarılıyor. Örneğin, Kongre Kütüphanesi’ndeki, geleneksel halk şarkılarının geniş koleksiyonuyla bilinen Amerikan Halk Yaşamı Merkezi artık video oyunları, web siteleri ve internet memleri arşivliyor. Bu bağlamda, folklorun ‘eski’ olması gerekmiyor – yeni gruplar, sörfçüler, motosiklet çeteleri ve bilgisayar programcıları ortaya çıktıkça, yeni folklor yaratılıyor (Dundes, 1980).
Çağdaş Folklor
Dijital çağda, her çağda olduğu gibi, folklor yeni toplumsal karmaşıklıklara evrilmeye ve uyum sağlamaya devam ediyor. İklim değişikliğinin devam eden krizi ortasında, kriptozoologlar Bigfoot ve Loch Ness Canavarı gibi efsanevi canavarları arıyorlar.
Bu arada, “sahte haberler” gerçek bilgilerden daha hızlı yayılıyor, çünkü “alternatif gerçekler”, yanlış bilgilendirme ve söylentiler etrafımızdaki dünyayı açıklamaya çalışıyor. Uzaylı kaçırılmaları ve Tanımlanamayan Uçan Nesneler ( UFO’lar ) hakkındaki popüler hikayeler, günümüzde folklorun kalıcı gücünü gösterirken, Game of Thrones ve The Legend of Zelda gibi fantastik dünyalar , hayatın baskılarından kaçış sunuyor.
Comic-Con gibi etkinliklerde her yaştan insan, kurgu ile gerçeklik arasındaki çizgiyi bulanıklaştırmak için filmlerden, televizyondan ve video oyunlarından en sevdikleri karakterlere dönüşerek cosplay yapıyor. Olumsuz olarak, Momo ve The Slenderman gibi dijital folklor , modern yaşamı tanımlayan ilkel korkuları ve sosyal kaygıları ele alıyor.
