Inari, en popüler Japon tanrılarından biridir, ancak aynı zamanda tanımlanması en zor olanlardan biridir. Japonya’daki binlerce yerde Inari’ye neden birçok farklı şekilde tapınıldığını öğrenmek için daha fazlasını okuyun!
Şinto’da saygı duyulan binlerce kamiden belki de hiçbiri Inari kadar sevilmemiştir. Refah ve iyi şans tanrısı olan Inari’nin kültü, ülke tarihinin nispeten erken dönemlerinde Japonya’ya yayıldı.
Inari’nin diğer Şinto kamilerden daha fazla türbesi ve takipçisi olmasına rağmen, çok az sayıda Japon, Inari’yi tam olarak nasıl gördükleri konusunda hemfikirdir.
Inari, nazik ve güzel bir bakire tanrıça olarak görülebilir. Çekiçle güçlü bir usta olabilirler. Çift cinsiyetli bir bodhisattva, solmuş yaşlı bir adam, hatta bir tilki olabilirler.
Inari’nin uzun ve benzersiz tarihi, onları Şinto‘nun yalnızca en popüler figürlerinden biri değil, aynı zamanda en kişisel kişisi haline getirdi. Yüzlerce yıldır her kişi ve topluluk, Inari’nin kendileri için kişisel ve anlamlı olan bir versiyonuna saygı duymaya teşvik edilmiştir.
8. yüzyılın pirinç tarlalarından modern şirket ofislerine kadar Inari, Japon kültüründe başarının hamisi olmak için birçok biçim ve işlev üstlendi.
Tarımsal Bir Tanrı Olarak Inari
Inari’nin en eski biçimi tarımın tanrısı veya tanrıçasıydı.
Inari’nin adı, kanjisinin bir kısmını pirinç kelimesiyle paylaşıyor, bu da tanrının erken dönemden itibaren tarımsal öneme sahip olduğunu açıkça ortaya koyuyor.
Bir tapınağın temeli olan Inari’nin ilk kaydedilen görünümü MS 711 yılında kaydedilirken, çoğu tarihçi tanrının bu zamandan çok önce ortaya çıktığına inanıyor. Muhtemelen 5. yüzyılın sonlarında tarımsal bir kami olarak saygı görüyorlardı ve o zamandan önce yerel bir tanrı olarak var olmuş olabilirler.
Inari, Japon dininin ülke genelinde tek tip olmasından önce geliştiği için bağlama bağlı olarak birçok biçimde ortaya çıkıyor.
Bir tarım tanrısı olarak Inari çoğunlukla güzel bir tanrıça olarak görülür. Ancak bir torba pirinç taşıyan yaşlı bir adam olarak da görünebilirler.
Inari’nin adı “pirinç taşımak” ifadesinden geldiği için Japonya’nın temel gıda ürünüyle en yakından ilişkilendiriliyordu. Genel olarak yardımsever bir tanrı olarak görünen Inari’nin, bol hasat sağlayacağına inanılıyordu.
Ancak Inari hızla diğer tarımsal refah biçimleriyle ilişkilendirilmeye başlandı. Çok geçmeden Japon diyetinin bir başka temel öğesi olan çayın yetiştirilmesiyle ve sonunda tüm tahıllar ve onlardan yapılan sake gibi ürünlerle ilişkilendirildiler.
Inari’nin Japonya’nın en önemli mahsullerinin hayırseverliği rolü, tanrı kültünün Japonya’da nispeten hızlı bir şekilde yayılmasını sağladı. Bir tarım tanrısı olarak ülkenin her bölgesindeki insanlar için önemliydiler.
9. ve 10. yüzyıllarda İnari o kadar büyük bir öneme sahipti ki, dönemin imparatorları onları ulusun hamisi ve koruyucusu olarak tanıdı. Bu kadar yüksek bir profil aynı zamanda Inari’nin tam anlamıyla bir tarım tanrısı olarak kalmayacağı anlamına da geliyordu.
Refah Görüşlerini Değiştirmek
Edo dönemine gelindiğinde Inari o kadar yaygınlaştı ve tanındı ki artık yalnızca tarımın koruyucu tanrısı değillerdi.
Her türden zanaatkar, İnari’yi kendi işlerinde önemli bir tanrı olarak görmeye başladı. Demirciler, kılıç yapımcıları ve diğer metal işçileri özellikle İnari’yi koruyucu tanrıları olarak benimsediler.
Tarihçiler, Inari kültünün bu genişlemesinin büyük ölçüde Edo döneminde değişen sosyal, ekonomik ve politik sistemlerden etkilendiğine inanıyor.
Tokugawa Şogunluğu döneminde ülkenin vergi toplama ve kayıt tutma sistemi tamamen yeniden yazıldı. Ülkenin zenginliğini geleneksel tahıl ölçümleri yerine altın standardına göre değerlendirmeye başladılar.
Bu, refahın artık mahsul verimiyle değil, metalle ölçüldüğü anlamına geliyordu. Inari ve kültleri, Japonların zenginliğe bakış açısı değiştikçe gelişti.
Tarım tanrısı tahıldan yapılan tüm ürünlerle ilişkilendirilirken, bu yeni başarı ölçüsü onları metalden yapılan tüm ürünlere bağladı. Silahlar, aletler ve ev eşyaları, Inari’nin getirdiği refahın simgeleri haline geldi.
Metal tanrısı Inari genellikle erkeksi bir görünümde görülüyordu. Ancak dişi Inari, çiftçi toplulukları arasında popüler olmaya devam etti.
Japonya giderek sanayileştikçe, Inari’nin rolü kültürün refah tanımına uyacak şekilde uyarlanmaya devam etti.
Inari, metal işçiliğiyle ve dolayısıyla Edo döneminin samuray kültürüyle ilişkilendirildikçe, çoğu feodal lord, evlerine Inari için bir türbe ekledi. Her lordun ve ailesinin koruyucusu olarak görülmeye başlandılar ve bu hanelerin insanları taşınıp yeni roller üstlendikçe koruyucu tanrılarını da yanlarında götürdüler.
Inari’nin kültü yayıldıkça tanrı, yerel kültürün tanımladığı biçim ne olursa olsun, refahı ve iyi şansı simgelemeye başladı.
Onlar, iyi bir av umuduyla kıyıdaki balıkçıların hamisiydi. Japonya’nın büyüyen şehirlerinin yoksul kesimlerinde türbeler ortaya çıkmaya başladığından, orada yaşayan aktörlerin ve fahişelerin dualarını çektiler.
Edo şehrinde Inari’nin yangınların çıkmasını önlediği düşünülüyordu. Halen büyük ölçüde tarım ve doğurganlıkla ilişkilendirilen ülkede anneler, sağlıklı çocuklar için dua ediyordu.
Başarı ve iyi şans tanrısı olarak Inari, günümüze kadar gelişmeye devam etmiştir.
Meiji döneminden sonra artan sanayileşme ve ticari çıkarlar Inari’yi kurumsal bir tanrı haline getirdi. Pek çok şirket Inari’nin adını ve ikonografisini kendilerine dahil etti ve şirket ofislerinde türbeler var.
Modern Japonya’da Inari, pirinç tarlaları ve sake üretimiyle bağlantılı olduğu kadar finans ve endüstrinin de tanrısı olarak görülüyor. Japonya’nın zenginlik tanımı değiştikçe Inari onun patronu rolünü üstlendi.
Kişisel Inari
Inari, Japon tarihi boyunca pek çok rolü üstlendiği için genellikle kültürün en kişisel tanrılarından biri olarak görülüyor.
Pek çok bilim adamı bunu İnari’nin ibadetinin Japon dininin tekdüze olmasından önce geliştiği gerçeğine bağlıyor. Inari önemli bir tanrı olarak ilk ortaya çıktığında, her bölgenin ve hatta kasabanın her tanrının kendi versiyonu vardı.
Birçok tanrı yazılı efsaneler aracılığıyla birleştirilirken İnari daha özerk kaldı. En az 1.500 yıldır tapınılıyor olmasına rağmen, İnari’yi belirli bir biçimde öne çıkaran neredeyse hiçbir yaygın mit yoktur.
Bu, diğer kamilerin karakterizasyonu ve nitelikleri açısından belirli bir anlatıyla tanımlanırken, insanların Inari’yi istedikleri şekilde görüntüleme konusunda daha fazla özgürlüğe sahip oldukları anlamına geliyordu . Bir Şinto rahibine göre yüz farklı insan, Inari’nin görünüşü, davranışları ve güçleri hakkında yüz farklı görüşe sahip olabilir.
Bu kişisel Inari veya watashi no O-Inari-sama fikri yalnızca Şinto inançlarından etkilenmedi. Tanrı Budizm’le bütünleştikçe değişken ve kişisel bir İnari fikri varlığını sürdürdü.
Bir Budist rahibe göre:
O [Inari] kendi annen gibidir, dileklerini yerine getirir. Bir doktorun bile tedavi edemediği hastalık zamanlarında Inari’ye sormaktan başka çareniz yok. Budaların çeşitli dereceleri vardır; Dakiniten (Inari’nin diğer birçok isminden biri) on (deva) seviyesindedir, yani insanlara en yakın seviyedir. Yani Inari’nin insanlarla çok yakın ilişkileri var.
-Karen A. Smyers, “My Own Inari”: Inari İbadetinde Tanrının Kişiselleştirilmesi, Japon Dini Araştırmalar Dergisi 23 (1996)
Inari çok kişisel olduğundan modern imajlar ve uygulamalar onları birçok farklı şekilde tasvir etmeye devam etti. Geçmişte olduğu gibi Inari erkek ya da kadın, genç ya da yaşlı olabilir ve çeşitli farklı nitelik ve sembollere sahip olabilir.
Diğer Tanrılarla Bağlantılar
Inari’nin çeşitli şekillerde görülmesinin bir başka nedeni de, onların çok sayıda başka tanrı ve kami ile bağlantılı olmasıdır.
Inari’nin kendine ait belirli bir mitolojisi olmasa da genellikle diğer kami efsaneleriyle ilişkilendirilirler .
Bu kami genellikle Inari’nin farklı yönleri olarak görülür.
Tanrı bazen Inari sanza adı verilen üç parçalı bir tanrı olarak düşünülür. Bazen bunun yerine Inari goza’nın beş yönü vardır.
Ancak İnari’nin farklı yönleri olduğu düşünüldüğünde, parçalarının tanımlanması da kendilerinin görülme şekli kadar çeşitlidir. Hem Şinto hem de Budist geleneklerinden çeşitli karakterler bazen Inari ile birleştirilir veya Inari’nin bir parçası olarak görülür.
Bunlar bazen şunları içerir:
- Uke Mochi: Bazı hikayelerde erkek bir Inari, bir zamanlar öldürülen yemek tanrıçasıyla evlenmiş ve onun görevini devralmıştı. Diğerlerinde Uke Mochi, Inari’nin bir yönüydü.
- İzanagi ve İzanami: Yaratıcı tanrı ve tanrıça bazen Inari ile ilişkilendirilir. İnsanlığın ve toprağın yanı sıra ilk tahılları da onlar yarattı.
- Dakiniten: Bu, Budizm’in bazı dallarında ilahi dişil ruhun bir temsili olan Dakini’nin Japonca adıdır.
- Benzaiten : Yine bir Budist kaynağına göre bu tanrı, Yedi Şanslı Tanrı’dan biridir. Refah, iyi şans ve bolluğun yönlerini paylaşıyorlar.
- Uka-no-Mitana: Klasik Şinto mitolojisinde erkek bir tanrı, pirinç ve tarımla ilişkilendiriliyordu.
- Toyouke: Bu tanrıça, Inari ile hemen hemen aynı zamanda gelişti ve benzer şekilde hem tarım hem de endüstri ile ilişkilendirildi.
- Ninigi: Japonya’nın ilk imparatoru ve Amaterasu’nun torunu olan Ninigi , ilk organize tarım uygulamalarını kurdu.
- Sarutahiko: Tüm dünyevi kamilerin lideri ve en güçlü ruhlardan biridir.
- Ame-no-Uzume : Neşeli şafak tanrıçası, Amaterasu’yu kendi kendine empoze ettiği hapsinden çıkarmaktan, böylece güneşi ve dünyaya düzeni geri getirmekten sorumluydu.
Inari ve Tilkiler
Ancak hiçbir tanrı Inari’ye kitsune kadar yakından bağlı değildir .
Bu tilkilerin yokai veya doğaüstü varlıklar olduğuna inanılıyor . İyi niyetli de olabilirler, kötü niyetli de olabilirler.
Kitsune’lerin uzun süredir Inari’nin hizmetkarları ve habercileri olduğuna inanılıyordu. Genellikle insan yerleşimlerinin yakınında görülen olağanüstü zeki hayvanlar olan eski insanlar, tilkileri sıklıkla doğaüstü varlıklarla ilişkilendirirdi.
Inari ile bu tilki ruhları arasındaki bağlantı, Budist geleneklerinin kültlerine dahil edilmesiyle güçlendirildi.
Japon Budizminde ilahi kadın ruhu genellikle bir tilki ile temsil edilir. Bu dişil enerjinin vücut bulmuş hali olan Dakiniten, bazen sanatta beyaz bir tilkiye binerken gösterilir.
Bu , hem Inari’nin güçlü bir kadın varlık olarak tasvir edilmesi hem de Dakiniten’in bazen onların bir yönü olarak görülmesi nedeniyle kitsune ile Inari arasındaki ilişkiyi güçlendirdi .
Geleneğe göre kitsuneler sıradan tilkilerden ayırt edilebilir çünkü bunlar tipik olarak saf beyazdır ve birden fazla kuyruğu vardır. Bazen onları görmek zor olduğundan, insanlar tüm tilkilere Inari’nin olası avatarları olarak muamele etmenin en güvenli yol olduğuna inanıyorlardı.
Ancak kitsune’ların yalnızca bir kısmı Inari’nin elçileriydi.
Inari hayırsever bir tanrı olduğu için, yalnızca benzer şekilde nazik ve yardımsever olan kitsuneler onlarla ilişkilendirildi. Bu göksel zenko , hileci olma eğiliminde olan yako’ya veya tarla tilkilerine karşıydı .
İyi kitsune tanrıya hizmet ettiğinden, tilkilere cazip gelen sunuların Inari’nin türbelerine bırakılması yaygın bir uygulama haline geldi. Kızartılmış tofu, kitsune’un en sevdiği yiyecek olarak kabul ediliyordu ; öyle ki, onu içeren pek çok yemeğe bugün Inari veya kitsune adı veriliyor .
Tilkiler ayrıca elçilerinin onuruna Inari’nin türbelerine de dahil edildi. Inari’nin türbelerinin girişinde, daha yaygın olan aslan koruyucularının yerine, erkek ve dişiyi temsil eden bir çift stilize tilki heykeli bulunur.
Zamanla Inari ile habercileri arasındaki bağlantı daha belirgin hale geldi. Bazı modern temsillerde Inari genellikle insan formunda bir tilki veya kitsune olarak tasvir edilir.
Kitsune ile ilişkilendirildiğinde Inari her zaman kadın şeklini alır. Bunun nedeni muhtemelen kitsunelerin dişi olarak ve dişil tanrısallığın sembolleri olarak görülmesidir.
Türbeler
Inari’nin kesin bir mitolojisi olmasa da Japon folklorundaki en etkili ve popüler tanrılardan biri olarak kalmıştır. Bazı uzmanlara göre Japonya’da yalnızca atalara tapınma daha çeşitli ve çok sayıda ibadet yeri ve şekline sahiptir.
Inari’nin popülaritesi ve yaygın çekiciliği, tapınaklarının yaygınlığında açıkça görülebilir. Japonya’da başka hiçbir tanrının bu kadar çok kutsal yeri yoktur.
Aslında 1985 yılında yapılan bir araştırma, Japon adalarında 32.000 tapınağın Inari’ye adandığını ortaya çıkardı. Bu, binlerce bireysel kamiye inanan bir din olan ülkedeki tüm Şinto tapınaklarının üçte birinden fazlasını oluşturuyordu .
Daha da dikkat çekici olanı, bu araştırma yalnızca en az bir tam zamanlı rahibin bulunduğu özel mabetleri içeriyordu. Yol kenarlarında, tarlalarda ve ormanlarda, evlerde ve ofislerde ve hatta Budist tapınaklarının içinde on binlerce İnari tapınağı daha bulunabilir.
Kırmızı torii kapıları genellikle Inari’nin tapınaklarının girişine açılır. Kırmızı kapılar Japonya’nın her yerinde o kadar yaygın olarak görülüyor ki renkleri Inari ile ilişkilendiriliyor.
Bunlar tipik olarak en az bir dizi tilki heykeliyle çevrilidir. Yol kenarındaki en küçük tapınaklarda bile genellikle bir çift küçük tilki bulunur.
Daha büyük türbelerde, tapınaklara adak olarak bırakılacak yiyecekleri satan satıcıları görmek yaygındır. En popüler olanlardan biri, kitsune tarafından sevildiği söylenen, genellikle bir tilkinin kulaklarına benzeyecek şekilde sivri köşelere sahip olan, kızartılmış tofudan oluşan bir suşi rulosu olan Inari-zushi’dir.
Geçmişte tapınak rahiplerinin, Inari’yi ve habercilerini temsil etmek için tapınaklarda canlı tilkiler bulundurması yaygındı. Ancak modern hayvan güvenliği ve koruma uygulamaları, canlı hayvanlara saygı gösterilmesi uygulamasını ortadan kaldırdı.
Bunun yerine, bazen adanmışlar tarafından türbelere doldurulmuş tilkiler ve küçük oymalar bırakılır.
Inari tapınakları çeşitli biçimlere bürünür. Bazıları tenha alanlardaki veya özel evlerdeki küçük sunaklar iken diğerleri genişleyen komplekslerdir.
Ülkedeki en eski ve en ayrıntılı Inari parıltısı, Kyoto şehrinin bir parçası olan Fushimi’de bulunuyor. 8. yüzyılda kurulan kilise, uzun tarihi boyunca pek çok kez hafifçe taşınmış ve yeniden adanmıştır.
Fushimi tapınağının en ünlü yönü, dolambaçlı bir dağ yoluna uzanan uzun sıra sıra torii kapılarıdır.
Edo döneminde, zengin patronların Inari’nin gözüne girmek için tapınağa bir dizi kapı bağışlaması popüler hale geldi. Sonuç olarak, yalnızca ana yol boyunca binden fazla torii oluştu .
İnari tapınağı ve onunla bağlantılı çok sayıda küçük tapınak toplam olarak dört kilometreden fazla bir alanı kapsıyor.
Tapınak, Japonya’nın en popüler dini yerlerinden biridir. Üç gün süren Yeni Yıl kutlamaları boyunca iki milyondan fazla ziyaretçi türbeye akın ediyor.
Fushimi tapınağının bu kadar ön plana çıkmasının bir nedeni de, buranın tüm Japonya’da İnari’ye tapanların tek resmi hac yeri olmasıdır. On binlerce türbe olmasına rağmen Fushimi, hac geleneğine sahip tek yer.
Bunun nedeni muhtemelen Inari’nin kişisel bir tanrı olarak görülmesidir. Her tapınak aslında Inari’nin farklı bir versiyonunu onurlandırıyor ve adanmışların başka bir siteyi ziyaret etmeleri için çok az neden bırakıyor.
Ancak Fushimi, devlet tarafından Inari’ye adanan ilk resmi türbe olma ayrıcalığına sahiptir. Tarihi nedeniyle tanrının tüm takipçileri için merkezi bir ibadet yeridir.
Inari’nin Birçok Yönü
Inari, Japon folklorunun en eski ve en sevilen tanrılarından biridir. Aynı zamanda tanımlanması en zor olanlardan biridir.
Inari’nin ibadeti 8. yüzyıldan bir süre önce başladı. Başlangıçta pirinç, çay ve gıda ürünleri şeklinde refah sağlayan bir tarım tanrısıydılar.
Japonya sanayileştikçe refah kavramı da değişti. Inari, zanaatkarları, demircileri, finansı ve sonunda neredeyse her türlü başarıyı ve iyi talihi kapsar hale geldi.
Inari belirli bir mitoloji olmadan erken dönemde geliştiğinden, farklı popülasyonlar tanrının kendi versiyonlarını oluşturdu. Yere, zamana ve belirli işleve bağlı olarak herhangi bir cinsiyet veya yaşta olabilirler.
Günümüzde kişisel İnari kavramı tanrıya tapınmanın merkezi bir parçasıdır. Hem Budistler hem de Şinto’nun takipçileri, İnari’nin bir versiyonuna veya İnari’nin bir yönü olarak kendi ihtiyaçlarına uygun başka bir tanrıya saygı duymaya teşvik edilir.
Bu kitlesel çekiciliğin ve çeşitli görüşlerin bir sonucu olarak Inari’nin diğer Şinto tanrılarından daha fazla tapınağı vardır. Japonya’daki Şinto tapınaklarının üçte birinden fazlası İnari’ye adanmıştır.
Inari çeşitli şekillerde görülse de tapınaklarının belirli yönleri tutarlıdır. Kırmızı torii kapıları neredeyse Inari’ye duyulan saygıyla eş anlamlı hale geldi.
Hem büyük tapınaklarda hem de küçük sunaklarda tilki görüntüleri bulunur. Inari’nin habercisi olan kitsune ruhlarını temsil eden tilki, Inari’nin ibadetiyle o kadar yakından bağlantılıdır ki, tanrı bazen tilki biçiminde de gösterilir.
On binlerce kutsal mekânla Inari, Japonya’nın en popüler ve önde gelen tanrılarından biridir. Değişebilir imajları ve belirli bir anlatının olmayışı onları daha anlamlı hale getirdi çünkü hemen hemen her insan tarafından neredeyse her nedenden dolayı tapınılabilir.
