Cehalet, uzun zamandır sert çağrışımlarla anılan bir terimdir; peki ya cehalet bilgeliğin anahtarı olsaydı?
Birine ‘Sen cahilsin!’ derseniz, kesinlikle gücenirler. Cehalet, olumsuz çağrışımlarla o kadar doludur ki bir hakarete dönüşür. Elbette, cehalet sahip olmak istemediğimiz bir niteliktir. Cehaletin bir karakter eksikliği, aptallığın eşanlamlısı ve bilişsel güçlerimize bir saldırı olduğunu varsayarız. Ancak birçok büyük düşünür buna katılmaz.
Cehalet Nedir?
Cehalet kelimesi, gnoscere (yani bilmek) kökü ve in- (yani değil veya olmadan) önekinin birleştirilmesiyle oluşan Latince ignorantia kelimesinden türemiştir . Çağrışımlarından arındırıldığında, cehalet basitçe bilmeme durumunu veya bilginin yokluğunu belirten bir kelimedir. Tarihsel olarak, bilginin yokluğu kültürel olarak kınanmıştır.
Bilgi güçtür, bir kontrol aracıdır, bir istikrar sütunudur, anlayış ışığıdır ve bilgeliğin incisidir. Cehaletin neden uzun zamandır azarlandığı açıktır, çünkü bilginin sunabileceği tüm armağanları bizden esirgiyor gibi görünmektedir. Ancak belki de bilgi ile cehalet arasındaki çizgi çok katı bir şekilde tanımlanmıştır. Bilgi armağanlarını kaybetme korkusuyla, cehaletin bize sunabileceği armağanları gözden kaçırdık.
Boş Bir Tencerenin Hediyesi
Idries Shah, Öğrenmeyi Öğrenmek kitabında, saygı duyulan bir öğretmene yaklaşan ve ondan bilgi isteyen bir adamla ilgili bir hikaye anlatır . Öğretmen, Saadi’nin şaşkınlığına rağmen ona hiçbir şey öğretmeyi reddederek, “Kendini bilge sanabilirsin, ama hiçbir şey dolu bir tencereye konulamaz” der.
Paradoksal olarak, bilgi, bilgi arayışının önünde bir engeldir. Bilginin kapısını bir soruşturmayla çaldığımızda, varsayımlarımızı dışarıda bırakmadan içeri giremeyiz. Aksi takdirde, arayışımızı değerli kılan hiçbir orijinal içgörü elde etmeden, önceden var olan varsayımlarımızın yalnızca yeniden üretimleri ve ayrıntılarıyla baş başa kalırız. Bilgiyi ancak cehalet halindeyken, tamamen bilgisiz bir haldeyken veya Saadi’nin dediği gibi boş bir ‘tencere’deyken elde edebiliriz.
Bilgi ve Cehalet Arasında
Bilgi ve cehalet arasındaki bağlantı açıktır. Zaten bildiğimiz bir şey hakkında bilgi edinemeyiz, ancak zorunlu olarak cahil olduğumuz bir şey hakkında bilgi edinebiliriz. Bilgi, cehaleti varsayar. Bu sağduyulu olsa da, farkına varmak her zaman kolay değildir. Cehaletimizi inkar etme eğilimindeyiz, sadece cehaleti kişisel bir eksiklik olarak algıladığımız için değil, cehalet bir zaaf olduğu için.
Bir şeyi bildiğimize inandığımızda kendimizi güvende hissederiz. Bildiklerimizi manipüle edebilir ve kontrol edebilir, ne kadar ulaşılması zor olursa olsun bir istikrar ve güvenlik duygusu besleyebiliriz. Öte yandan, cehaleti kabul etmek, bilinmeyene dair derin köklü korkumuzla yüzleşmeyi gerektirir. Bu, sanki, bilmemenin karanlığıyla yüzleşmek ve bilmenin ışığına ulaşmak zorunda olduğumuz belirsiz bir bölgeye sıçramak gibidir. Cehalet, bilginin bedelidir, ancak onu ödemek büyük bir cesaret gerektirir.
Bedel Nasıl Ödenir
Eugene Gendlin, Aristoteles’in De Anima eserine yaptığı yorumun girişinde , bir metni anlamada karşılaşılan en büyük zorluğun, “kendi düşüncemizin, farkında olmadığımız birçok varsayım tarafından zaten yapılandırılmış ve yönlendirilmiş olması” ve “başka alternatifler hayal edemememiz” olduğunu yazar. Kendi varsayımlarımızın merceğinden, Aristoteles gibi seçkin filozofların eserlerinden alınan birçok pasaj, bariz bir hata veya çelişki gibi görünebilir.
Birçok büyük eser bu nedenle anlayışımızdan mühürlenmiştir. Ancak, bildiğimizi varsaydığımız şeyden vazgeçtiğimizde, Gendlin’in belirttiği gibi, “metnin söylediği şeyi oldukça açık bir şekilde söylediğini” keşfederiz. İlk başta anlaşılmaz görünen şey, basit ve anlaşılır hale gelir. Herhangi bir bilgiye erişeceksek, bildiğimizi düşündüğümüz her şeyden vazgeçmeye istekli olmalıyız. Bu, bu varsayımları unuttuğumuz anlamına gelmez, sadece onlara olan gerçekler olarak olan bağlılığımızı bıraktığımız anlamına gelir.
Bilgisizliğin çaresi, bilgi arayışımızı engelleyen zihinsel katılığa karşıdır. Cahil olmak, öğrenmek için gerekli zihinsel esnekliği sağlayan bir açıklık ve alıcılık durumunda olmaktır. Paradoksal olarak, bilgisiz yaşamak, bilgi arayan biri olarak sürdürülmesi gereken doğru tutumdur, bu yüzden Sokrates meşhur bir şekilde şöyle der: ” Bildiğim tek şey hiçbir şey bilmediğimdir “.
