Aldacı veya Aldaçı Han Ölüm Tanrısı
Aldacı – Türk ve Altay mitolojisinde Ölüm Tanrısı. “Aldaçı Han” olarak da bilinir. Yeraltı tanrısı Erlik’in insanların canını alması için yeryüzüne gönderdiği ve onun elçisi olduğuna inanılan kötü ruh. Ölüm meleği. İslâmiyet sonrası Azrail ile özdeşleşmiştir.
Özellikleri
Bu inanç Türklerin başka dinlerin etkisinde kalmalarıyla oluşmuştur. Uzun kara giysileri ve kara bir atı vardır. Görünümü heybetli ve korku vericidir. Geçtiği yerlere korku salar. Yönettiği ölüm ruhlarına da Aldaçılar adı verilir. Altaylılara göre ölü bir evden çıktıktan sonra Aldacı denilen kötü ruhlar evde kalır. Bunun için o evden yedi gün dışarıya eşya verilmez ve içeriye de alınmaz. Ev, yedi gün sonra temizlenir ve ancak sonrasında o eve girilip yemek yapılır.
Ölüm ve Aldacı
Ölüm, bir varlığın canlılığını yitirmesi, ruhun bulunduğu bedeni dönmemek üzere terketmesi şeklinde açıklanır. Türklerde ruhun insan bedenini uyku halindeyken ya da hastayken de terkettiği düşünülürdü.
Tinin (ruhun) bu hareketli kısmına Süne adı verilir. Aldacı ise tinin hareketsiz kısmını (Sür) alarak götürür ve yaptığı bu yolculukta kendisine eşlik eder. Eski Türkler ölümün bir son olmadığına, ölümden sonra yaşama ve ahirete inanırlardı. Sonbahar ise doğanın ölümü demektir. Ölüm bilinmezlik ve gizemdir. Türklerde ölümle ilgili pek çok gelenek vardır.
Örneğin ölen birinin ardından yas tutulurken, ölünün kıyafetleri ortaya yığılır ve fakir fukara bunlardan istediğini alır. Bu kıyafet yığınına “Soyha” adı verilir.
Ruh Tanrısı Özen Han
Özen Han – Türk mitolojisinde ruh tanrısıdır. Ösen Han da denir. Aldacı’nın emrindeki bir ruhtur. İnsanların ruhlarını alır. Öz, Ös sözcükleri ruh, can anlamına gelir. Ös Moğolcada ise intikam demektir (Türkçe Öç). Bu durum ölümün yaşamdan intikam alması gibi bir anlamsal bağlantıyı çağrıştırır.
Ölüm Meleği Azrail
Azrail – Otadoğu kökenli dinlerin Kutsal kitaplarında (İncil hâriç), İbranilerde, İslam Teolojisi ve Sihizmde “ölüm meleği”nin adıdır. Azrail, Azrael, Izrail, Azrin, Izrael, Azriel, Ezraeil, Azraille, Azryel, Ozryel, veya Azraa-eel olarak değişik şekillerde telaffuz edilir. İsmin Süryanice veya İbranice olduğunu söyleyenlere göre Azer ve el veya îl kelimelerinden oluşan bir terkiptir ve Allah’ın kulu manasına gelir.
Aslının Arapça olduğunu söyleyenlere göre ise a-ze-ra ve el (îl)kelimelerinden oluşmuştur ve manası da güçlü kuvvetli demektir.
Azrail, İslam dinindeki dört büyük melekten biridir. İnsanların canını almakla görevlidir. Azrail, Kur’an ve sahih hadislerde, melekül-mevt (ölüm meleği) şeklinde de anılmıştır. (Secde Suresi: 11)
Allah’ın kendisine verdiği emirle canlıların ruhlarını almakla görevli olan ölüm meleği için Kur’an ve Hadislerde Melekü’l-Mevt (ölüm meleği) terimi kullanılmaktadır. Azrail, islamda Allah’ın emrindeki öteki melekler gibidir. Dört büyük melekten birisidir. O yalnızca kendisine verilen emri yerine getirir ve eceli tamam olmuş kulların ruhlarını alıp bu ruhu isteyene götürür. Onun emrinde de bazı melekler vardır. Bu melekler de kendilerine Allah tarafından ulaştırılan emirleri yerine getirirler.
Rivâyete göre Ölüm meleği Musa‘ya ruhunu alması için gönderilir. Musa, melekul mevt’e tokat atıp bir gözünü çıkarır. Melekul mevt Rabbine dönerek: “Beni öyle bir kula gönderdin ki, ölümü istemiyor.” Der. Allah O’na gözünü iade eder.
