Qilin (麒麟 veya basitçe lin麟), sıklıkla “Çin tek boynuzlu atı” olarak tercüme edilen Çin mitolojik bir yaratığıdır. Bu terim tek boynuzlu bir yaratığı ima etse de, qilin genellikle iki boynuzla tasvir edilir. Ancak, Batı tek boynuzlu atı gibi, qilin de saf ve iyiliksever olarak kabul edilirdi. Nadiren görülen uğurlu bir alamet olan qilin, erdemi, gelecekteki büyüklüğü ve adil liderliği müjdeler.
Tarih boyunca qilin, Çin edebiyatında , sanatında ve günlük yaşam anlatılarında bulunabilir . Ejderha, anka kuşu ve kaplumbağanın yanı sıra Dört Uğurlu Canavardan biri olan qilin, refahı ve uzun ömürlülüğü de temsil eder ve göksel bir statüye sahiptir. Qilin’e yapılan atıflar, bu saygı duyulan yaratığın iyi şansın bir işareti ve erdemli bir hükümdarın göstergesi olarak kabul edildiği eski Çin metinlerine kadar uzanır.
Filozof Konfüçyüs’le (lc 551 – c. 479 M.Ö.) olan ilişkisi, uğurlu bir sembol olarak önemini vurgular. Qilin imgeleri çeşitli Çin hanedanları arasında tercih edildi ve popülaritesi Japonya , Kore ve Vietnam dahil olmak üzere diğer Asya ülkelerine yayıldı.
Klasik Metinlerde Qilin
Klasik Ayinler Kitabı’nda (aynı zamanda Liji olarak da bilinir , tarihi belirsiz), qilin, genellikle Dört Uğurlu Canavar olarak anılan anka kuşu, ejderha ve kaplumbağa ile birlikte dört zeki yaratıktan biri olarak listelenmiştir. Bu ilahi yaratıkların her biri, başarılı ve uyumlu bir arada yaşamak için gerekli olduğu düşünülen farklı erdemleri sembolize eder. Genel olarak, ejderha güç ve kuvveti, anka kuşu yenilenmeyi ve zarafeti, kaplumbağa uzun ömürlülüğü ve istikrarı ve qilin refahı ve doğruluğu sembolize eder. Bu varlıklar birlikte, iyi talih ve denge hakkında ortak bir mesaj iletir.
Dağlar ve Denizler Klasikleri ( Shanghai jing , MÖ 4. yüzyıl), yabancı toprakların mitolojik coğrafyası olarak önerilen birkaç tek boynuzlu canavardan bahseder, ancak hiçbiri özel olarak qilin olarak tanımlanmamıştır. Qilin’e antik metinlerde bilinen en eski referans, Çin tarihindeki en uzun ömürlü hanedan olan Zhou hanedanlığının ilk yarısı olan Batı Zhou dönemine (MÖ 1045-771) kadar uzanmaktadır. Qilin , aynı zamanda MÖ 4. yüzyılda Konfüçyüs tarafından derlendiği söylenen ve Çin’deki en eski mevcut şiir koleksiyonu olan Shijing’de de yer almaktadır . Shijing, bazılarının MÖ 1000 ila 500 arasında yazıldığı düşünülen 300’den biraz fazla şiir ve şarkı içermektedir.
Söz konusu parça, “The Feet of the Lin”, sıradan insanların seslerini yakalayan bölümün sonunda yer alır. Bernhard Kalgren’in çevirisinden, The Book of Odes (1950):
Lin'in ayakları! Siz prensin görkemli oğulları! Ah, lin!Lin'in alnı! Siz prensin görkemli akrabaları! Ah, lin!Lin'in boynuzları! Siz prensin görkemli klan üyeleri! Ah, lin!
Burada, lin qilin’e atıfta bulunur ve onun tanımlayıcı fiziksel özellikleri görkemli yavrulara ve akrabalara benzetilir. Karlgren buna “basit bir av şarkısı ve bir sevinç ünlemi” (7) der ve bunun başlangıçta gerçek ama nadir bir hayvan, örneğin daha sonra fantastik bir efsane haline gelen bir geyik türü hakkında olduğunu öne sürer. James Legge’nin aynı şiirin çevirisinde, qilin’in bir geyik gövdesine, öküz kuyruğuna, at toynaklarına, tek bir boynuza ve balık pullarına sahip olduğunu belirtir. Qilin’in ayakları hiçbir canlıya, hatta ota bile zarar vermek için kullanılmaz; asla başıyla toslamaz ve boynuzuyla saldırmaz. Popüler ve serbestçe erişilebilen bir çeviri olarak, bu notlar sıklıkla alıntılanır ve qilin’in kendi isteğiyle son derece barışçıl ve iyiliksever olduğunu gösterir.
MÖ 5. yüzyılda, qilin’i, yine lin olarak anılan, Lu eyaletinde meydana gelen olayların tarihi kaydı olan İlkbahar ve Sonbahar Yıllıkları’nda buluyoruz. Bu kronik, Lord Ai’nin yönetiminin 14. yılında, MÖ 481’de bir lin’in yakalandığını kaydeder. Daha sonraki bilim insanları,
İlkbahar ve Sonbahar Yıllıkları’nın derleyicisi olan Konfüçyüs’ün de yapmış olabileceği gibi, bu olayı analiz etti ve ona büyük önem atfetti.
James Legge’nin Çin Klasikleri çevirisinden , cilt V, 1872, sayfa 832, (çevirmenin köşeli parantezleri):
[Dükün] on dördüncü yılında, ilkbaharda, batıdaki [bazı] avcılar bir lin yakaladılar.
Konfüçyüs ve Qilin
Bilim insanları bu tarihi kayıtları çeşitli sembolik derinlik seviyelerinde yorumlamışlardır. MÖ 4. yüzyıla kadar uzanan İlkbahar ve Sonbahar Yıllıkları’na ilişkin yorumlar, yakalanan qilin’in görülmesi ve ardından ölümü hakkında çeşitli açıklamalar ve ayrıntılar sunar . Bazı bilim insanları qilin’in ortaya çıkmasının Konfüçyüs’ün de önemli bulduğu bir mucize olduğunu düşünür ve aşağıdaki ayrıntıları verir. Konfüçyüs’ün yaşamının sonlarına doğru, bir qilin avcılar veya bazılarına göre yakacak odun toplayıcıları tarafından ele geçirilir.
Yaratık yaralanır, benzersiz olduğu anlaşılır ve Konfüçyüs’e götürülür. Yaratığı bir qilin olarak tanımlayan Konfüçyüs, ilahi qilin’in yanlış zamanda ortaya çıkmasını ve yaralarından ölmesini kötü bir alamet olarak değerlendirerek ağlamış gibi görünür. Qilin, refahı simgeleyen erdemli bir yönetim sırasında ortaya çıkmak yerine, Konfüçyüs’ün ahlaki çöküş zamanı olarak düşündüğü bir zamanda, tatmin edici bulmadığı bir liderlik altında ortaya çıkmıştır. Konfüçyüs’ün qilin’in ölümünü kendi ölümünün yakın olduğunun ve Zhou hanedanının artık yönetme konusunda ilahi hakka sahip olmadığının bir işareti olarak gördüğü söylenir; Cennetin Görevi’ni kaybetmişlerdi . İki yıl sonra Konfüçyüs öldü.
Efsaneye göre, bazı rivayetlere göre, Konfüçyüs’ün annesine, doğmadan hemen önce bir qilin görünmüş ve elinde bir yeşim tableti taşımıştır. Bu nedenle, qilin büyük bilgelerin doğumu ve ölümüyle ilişkilendirilmeye devam etmektedir.
Fiziksel Görünüm
Qilin’in görünümüne dair yazılı açıklamalar tarih boyunca değişiklik gösterir. Bazıları qilin’e geyik gövdesi, öküz kuyruğu, çoğunlukla çatallı toynaklar, ejderha başı ve pullar verir, bazen de gövdeden alevler çıkar. Bazı modern yorumcular bunu qilin’i bir kimera -diğer yaratıkların çeşitli parçaları- olarak etiketlemek için kullanırken, sanat tarihine bakıldığında bu bir yanlış yorumlama gibi görünüyor.
Daha çok, qilin’in ne kadar muhteşem ve nadir olduğunu göstermek için çok çeşitli bilindik yaratıkların özellikleri çağrıştırılıyor. Çin mitolojisinde , dış görünüşten ziyade öz ve sembolizm en önemli şeydir. Heykelden resimlere , seramiklerden nakışlara kadar, qilin tarih boyunca popüler bir konu olmuştur. Fiziksel özelliklerinin temsili zamanla bir miktar değişmiş olsa da, özü ve sembolizmi daha sabit kalmıştır.
Çin’in başkenti Pekin’de, Yaz Sarayı’nın dışında büyük bir bronz qilin heykeli bulunur . İki boynuzu, çatallı toynakları ve tıknaz, pullu gövdesinden çıkan ateşle ejderha benzeri bir kafası vardır. İki boynuzu, pulları ve çatallı toynağı olan bir qilin’in benzer görüntüleri, 1453’ten 1662’ye kadar birinci rütbeli askeri subayların cüppelerinde giyilen rütbe rozetlerinde kullanılmıştır.
Qilin rütbe rozetleri, imparatora yakınlığı belirtmek için Ming hanedanlığında (1368-1644) giyilirdi ve qilin’in generallerin askeri cüppelerinde kullanımı Tang hanedanlığına (618-907) kadar uzanır. Qilin’in rütbe rozeti tasarımlarındaki görünümündeki çeşitliliğin, aynı dönemden olsalar bile, bunların giyenin masrafıyla ayrı ayrı dikilmesinden kaynaklandığı düşünülmektedir. Bu tür bir çeşitlilik, Nanjing Dükü Xu Fu’nun (ö. 1517 CE) mezarının kazısı sırasında bulunan rozetlerde görülebilir.
Bunlardan biri, geleneksel bir qilin gibi bir yaratığa sahip ancak çok uzun bir boynu olan özellikle ilginç bir rütbe rozetiydi. Akademisyen James CY Watt, Ming hanedanlığından zürafa resimleriyle karşılaştırıldığında, qilin’in görünümünün zürafadan etkilendiği açıkça ortaya çıkıyor.
Zürafa Qilin Olarak
Ming hanedanlığı döneminde, Yongle İmparatoru (hükümdarlığı MS 1403-1424) MS 1414’te Bengal Kralı Seyfeddin Hamza Şah tarafından bir zürafa hediye edildi. Bunun bir qilin olduğu ve Yongle İmparatoru’nun doğru yönetimini doğrulayan uğurlu bir işaret olduğu düşünülüyordu.
Çinli amiral ve maceracı Zheng He, MS 1405 ile 1433 arasında yedi diplomatik yolculuk yaptı ve Çin’de daha önce hiç görülmemiş zürafa da dahil olmak üzere birçok harikayı geri getirdi. Birçok kişi, zürafanın gelişini nazik tavırları ve benzersiz görünümü nedeniyle uğurlu qilin olarak yorumladı. Böylesine sıra dışı bir yaratık, bazılarına Dağlar ve Denizler Klasikleri’nin başından beri haklıymış gibi görünmesini sağladı. Böylece, qilin-zürafa popüler bir kültürel imge ve uluslararası diplomaside bir araç haline geldi.
Qilin’in etkisi Çin’in ötesine uzanır. Japonya’da buna kirin denir ve Kore’de girin (telaffuzu “kirin”) olarak bilinir . İlginçtir ki, hem Japoncada hem de Korecede qilin ve zürafa için kullanılan kelime aynıdır. Kirin ve girin’in sembolizmi ve görünümü Çin’deki karşılıklarına benzerdir. Japonya’da, 1888’den beri üretilen Kirin Beer’de tek boynuzlu bir kirin ünlü bir şekilde resmedilmiştir. Kore’de girin pullar yerine geyik benzeri bir deriye sahip olabilir, ancak ateşini korur. Vietnam’ın Kỳ Lân’ı qilin ile birçok benzerliğe sahiptir ve aynı zamanda iyi şansın sembolüdür.
Daha Geniş Kültür ve Modern Yorumlar
İyi şans ve koruma sembolü olarak qilin, uyumu teşvik etmek için ev feng shui düzenlemelerine dahil edilebilir. Çocuk sahibi olmayı uman aileler, özellikle eğitim yoluyla başarı ve statü elde etme veya resmi pozisyonlara yükselme konusunda parlak gelecekleri olan çocuklarla kutsamak için qilin temsillerini konumlandırabilirler. Rütbe rozetlerine ek olarak yüksek statü ve başarıya ilişkin bu çağrışımın bir örneği, Batı Han hanedanlığı döneminde (MÖ 206 – MS 9) inşa edilen bir salon olan Qilin Sarayı’ydı. İmparator tarafından onaylanan generallerin ve bakanların portrelerini barındırır ve başarılarını kutlayan yüksek bir onuru temsil eder.
Çin Yeni Yılı gibi festivaller ve kutlamalar sırasında, dövüş sanatlarıyla bağlantıları olan geleneksel bir halk dansı olan qilin dansı yapılabilir. Sanatçılar renkli, süslü kostümler giyer ve qilin benzeri hareketleriyle refahı çağırırlar. Gerçekten de, qilin dansının bazı biçimleri modern bir canlanma görüyor. Qilin’e bir başka modern bakış, Çin mitolojisinin bazı geleneksel yönlerinin korunduğu Fantastic Beasts: The Secrets of Dumbledore filmindeydi.
Çözüm
Antik mitolojiden imparatorluk ikonografisine ve çağdaş medyaya kadar , qilin zamansız iyilikseverlik değerlerini temsil eder ve erdemli yönetimi işaret eder. Antik metinlerdeki tasviri ve festivallerdeki rolü, iyi talih ve doğruluğun sembolü olarak önemini vurgular. Qilin’in Dört Uğurlu Canavar’dan biri olarak konumu ve Konfüçyüs ile bağlantısı, Çin tarihindeki yerini daha da vurgular. Qilin bugün dans, sanat, feng shui ve eğlencede gelişmekte olup Asya’nın birçok bölgesinde kalıcı kültürel önemini yansıtmaktadır.
