Antik mitolojiler, varoluşun sırlarını, insanlığın kökenini ve kozmik düzenin işleyişini anlatan paha biçilmez hazinelerdir. Amerika kıtasının kadim halklarından Hopi’lerin inanç sistemi de bu derin anlatılardan biridir. Hopi mitolojisinde, evrenin yaratılışı ve insanlığın yolculuğu, güçlü tanrı figürleri aracılığıyla aktarılır. Bu figürlerden biri de, kozmik mimar ve düzenin koruyucusu Sotuknang‘dır.
Sotuknang, sadece bir yaratılış figürü değil; o, Yaratıcı’nın iradesini somutlaştıran, evreni düzenleyen, dünyaları yöneten ve insanlığa yol gösteren merkezi bir güçtür. Onun hikayesi, evrensel uyumun, sorumluluğun ve yaşamın döngüsel doğasının önemini vurgular. Gelin, Hopi kozmolojisinin bu etkileyici figürünü daha yakından tanıyalım.
Tawa’nın Yaratıcı Gücü ve Evrenin Mimarisi
Hopi mitolojisinin en yüce varlığı, her şeyin kaynağı olan Tawa’dır (Güneş Tanrısı veya her şeyin düşüncesi). Tawa, evreni düşünür ve onu var etme isteğini duyar. Ancak Tawa, doğrudan fiziksel yaratıma karışmaz. Bunun yerine, kendi gücünün ve iradesinin bir uzantısı olarak Sotuknang‘ı yaratır.
Sotuknang, Tawa’nın yeğeni ve baş yardımcısıdır. Tawa’nın zihnindeki planları ve düşünceleri alıp fiziksel aleme taşıyan “emir kulu” veya “yaratılışın görevlisi” olarak tanımlanır. O, yaratılışın mimarıdır. Tawa ona evreni düşünür, Sotuknang ise bu düşünceleri alır ve onlara şekil verir, düzenler, yıldızları, gezegenleri ve dünyaları yaratır. Yani Tawa motoru çalıştıran güçse, Sotuknang da bu gücü kullanarak makineyi inşa eden mühendistir diyebiliriz.
Sotuknang’ın görevi sadece yaratmakla sınırlı değildir. O, aynı zamanda yaratılan düzeni korur, evrenin yasalarına uyulmasını sağlar ve gerektiğinde düzeni yeniden tesis etmek için müdahil olur. Bu yüzden ona kozmik dengenin koruyucusu da denir.
Dokuz Evrenin Yaratılışı: Sotuknang’ın Kozmik Görevi
Hopi kozmolojisi, genellikle peş peşe gelen dört dünya (evren) üzerinden anlatılır. Ancak daha derin öğretilerde ve farklı anlatımlarda kozmosun birden fazla boyuttan veya katmandan oluştuğu fikri de mevcuttur ve bu bazen Dokuz Evren (veya daha genel olarak çoklu evrenler/boyutlar) kavramıyla ilişkilendirilir.
Sotuknang, Tawa’nın emriyle bu kozmik yapıyı kurar. O, sadece bizim bildiğimiz dünyayı değil, farklı titreşim seviyelerindeki veya farklı realitelerdeki potansiyel evrenleri de şekillendiren ve yöneten güçtür. Belki de “Dokuz Evren”, farklı varoluş hallerini, potansiyel dünyaları veya kozmosun karmaşık yapısını temsil eder. Sotuknang’ın görevi, Tawa’nın büyük planına uygun olarak bu geniş ve çok boyutlu evrenin her katmanını düzenlemek, yıldızları yerine koymak, gezegenlerin yörüngelerini belirlemek ve kozmik yasaların işlemesini sağlamaktır. O, bu geniş çaplı kozmik inşanın baş sorumlusudur.
Bu süreçte Sotuknang’ın en önemli ortaklarından biri devreye girer: Örümcek Kadın.
Örümcek Kadın’ın Yaratılışı: Hayatın Dokuyucusu
Sotuknang, evrenin fiziksel yapısını kurarken, Tawa’nın emriyle bir başka güçlü varlığı, Örümcek Kadın‘ı (Spider Grandmother, Kokyangwuti) yaratır veya çağırır. Örümcek Kadın, yaşamın, bilincin ve yaratılışın dokuyucusudur. Eğer Sotuknang evrenin iskeletini inşa ediyorsa, Örümcek Kadın bu iskelete et ve can veren, detayları dokuyan figürdür.
Örümcek Kadın, sadece fiziksel formları yaratmakla kalmaz, aynı zamanda onlara bilinci, dili ve ruhları da üfler. İnsanlığı da o yaratır, onlara konuşmayı, düşünmeyi ve yaşamayı öğretir. O, bilgeliğin, sabrın ve yaratıcılığın sembolüdür. İnsanların rehberi ve koruyucusudur.
Sotuknang ve Örümcek Kadın, yaratılış sürecinde genellikle birlikte çalışır. Sotuknang, fiziksel çerçeveyi sağlarken, Örümcek Kadın bu çerçeveyi yaşamla doldurur ve detaylandırır. Aralarındaki ilişki, evrenin hem yapısal düzenini hem de canlılığını ve bilincini temsil eder.
Dört Dünyanın Hikayesi: İnsanlığın Evrensel Yolculuğu
Hopi mitolojisinin en bilinen ve merkezinde Sotuknang’ın yer aldığı anlatılardan biri, peş peşe gelen dört dünyanın (evrenin) hikayesidir. Bu hikayeler, insanlığın ahlaki gelişimini ve evrensel uyumla ilişkisini destansı bir şekilde anlatır.
- Birinci Dünya (Tokpela – Sonsuz Uzay): Sotuknang, Tawa’nın emriyle bu ilk dünyayı yaratır. Her şey saftır, basit ve uyumludur. İnsanlar ilkel bir yaşam sürer, hayvanlarla ve bitkilerle barış içindedir. Ancak zamanla insanlar yoldan çıkar, yalnızca kendilerini düşünmeye başlar, uyumu bozarlar. Sotuknang, Tawa’nın talimatıyla bu dünyayı ateşle yok eder. Uygun görülen bazı insanlar Örümcek Kadın’ın yardımıyla yeraltından geçerek ikinci dünyaya kaçırılır.
- İkinci Dünya (Tokpa – Karanlık Uzay): Daha gelişmiş bir dünyadır. İnsanlar köyler kurar, aletler yapar. Ancak yine yoldan çıkarlar. Maddi şeylere bağlanır, benmerkezci olurlar, hayvanları ve birbirlerini sömürürler, uyumu kaybederler. Sotuknang, bu dünyayı da buzla yok eder. Kurtarılanlar yine Örümcek Kadın’ın rehberliğinde üçüncü dünyaya geçer.
- Üçüncü Dünya (Kuskurza – Şafak Ortası): Bu dünya teknolojik olarak daha ileridir. İnsanlar şehirler kurar, uçan aletler yapar. Ancak yine aynı hataları tekrarlarlar; bencil olurlar, maneviyatı unuturlar, teknolojik güçlerini birbirlerine karşı kullanırlar, savaş çıkarırlar. Sotuknang, bu dünyayı da büyük bir su baskınıyla (Tufan) yok eder. Sağ kalanlar (uyuma sadık kalan az sayıda insan) Örümcek Kadın’ın yardımıyla, içi boş kamışların içinden tırmanarak bugünkü dünyamız olan dördüncü dünyaya ulaşır.
- Dördüncü Dünya (Tuwaqachi – Tamamlanmış Dünya): Bu, bizim şu anda içinde yaşadığımız dünyadır. Hopi inancına göre, insanlığın bu dünyada da aynı hataları yapma potansiyeli vardır. Sotuknang’ın öğretileri ve yaşanan önceki dünyanın dersleri, bu dünyada uyum içinde yaşamanın ne kadar önemli olduğunu gösterir. Bu dünya, insanlığın nihai sınav yeridir.
Bu döngü, Sotuknang’ın sadece bir yaratıcı değil, aynı zamanda bir yargıç ve arındırıcı olduğunu gösterir. Onun eylemleri, kozmik yasalara uyulmadığında sonuçların kaçınılmaz olduğunu hatırlatır.
Sotuknang ve İnsanlık: Uyumun ve Saygının Önemi
Sotuknang’ın insanlıkla ilişkisi, Tawa’nın onlara verdiği sorumluluklara odaklanır. Hopi inancına göre insanlar, Yaratıcı’nın planına göre bu dünyayı korumak, onunla uyum içinde yaşamak ve manevi yolda ilerlemekle yükümlüdür. Sotuknang, bu yolda insanlara rehberlik eden ve gerektiğinde uyarılar veren figürdür.
İnsanlar önceki dünyalarda defalarca başarısız olmuştur çünkü Tawa’nın yolundan sapmış, sadece kendi benliklerini ve materyalizmi önemsemişlerdir. Sotuknang’ın dünyaları yok etmesi, bu sapmanın nihai sonucudur. Dördüncü dünyada yaşayan insanlık için Sotuknang’ın hikayesi, evrene, doğaya, birbirlerine ve Yaratıcı’ya saygı duymanın hayati önem taşıdığına dair güçlü bir derstir. Uyum (Hopi dilinde sumikoli) içinde yaşamak, Sotuknang’ın da temsil ettiği kozmik düzeni onurlandırmaktır.
Sotuknang’ın Diğer Hopi Tanrılarıyla İlişkisi
Sotuknang’ın Hopi panteonundaki yeri şöyledir:
| Figür Adı | Rolü | Ana İlişkisi/Çağrışımı |
|---|---|---|
| Tawa | Her Şeyin Kaynağı, Yaratıcı Düşünce, Güneş Tanrısı | En Yüce Varlık, Sotuknang’ın Yaratıcısı/Amcası |
| Sotuknang | Yaratılışın Görevlisi, Evrenin Mimarı, Kozmik Düzenin Koruyucusu | Tawa’nın Emrini Uygulayan, Örümcek Kadın’ın Ortağı |
| Örümcek Kadın | Yaşamın, Bilincin ve Formun Dokuyucusu, İnsanlığın Öğretmeni/Rehberi | Yaratılışta Sotuknang’ın Ortağı, İnsanlığın Annesi |
Görüldüğü gibi, Sotuknang, Tawa’nın yüce yaratıcı gücü ile yaratılan dünya ve içindeki yaşam arasında bir köprüdür. Örümcek Kadın ise bu yaratılan dünyaya yaşam ve bilinci getiren tamamlayıcı güçtür. Kachina’lar gibi diğer Hopi manevi varlıklar da, Sotuknang’ın koruduğu ve sürdürdüğü kozmik düzenin ve doğa yasalarının farklı yönlerini temsil edebilir. Ancak ana ilişkileri Tawa ve Örümcek Kadın iledir.
Sonuç
Sotuknang, Hopi mitolojisinde sadece evreni inşa eden bir figür değildir; o, aynı zamanda kozmik yasanın ve ahlaki düzenin somutlaşmış halidir. Dokuz Evrenin potansiyelini yöneten, Örümcek Kadın ile birlikte yaşamı şekillendiren ve insanlığın Dört Dünya boyunca süregelen yolculuğunda hem rehber hem de yargıç olan Sotuknang, Hopi inancının merkezinde yer alır.
Onun hikayesi, Yaratıcı’nın iradesine saygı duyma, doğa ile uyum içinde yaşama ve manevi değerleri koruma konusunda insanlığa verilen evrensel bir derstir. Sotuknang, bizlere evrenin kırılgan olduğunu, kendi eylemlerimizin sonuçları olduğunu ve gerçek gücün, Yaratılış’ın büyük planıyla uyum içinde yaşamaktan geçtiğini hatırlatır. Hopi halkı için Sotuknang, hala var olan, düzeni koruyan ve insanlığın bu dördüncü dünyada doğru yolu bulmasını bekleyen önemli bir figürdür. Bu kadim hikaye, günümüz dünyasında da evrensel denge ve sorumluluk arayışımız için ilham verici olmaya devam etmektedir.
