Büyücü Ceridwen, Gal efsanelerinde küçük ama önemli bir role sahipti. Bir büyücünün Britanya’nın en efsanevi ozanına nasıl güç verdiğini öğrenmek için okumaya devam edin!
Ceridwen, şiir, yeniden doğuş veya bilgeliğin Kelt tanrıçası olarak yorumlanmıştır. Ancak birçok bilgin, Ceridwen’in tam hikayesinin hiç de eski bir Kelt miti olmayabileceği görüşündedir.
En bilinen ve detaylı görünümü 15. yüzyılda yazılmış olan Taliesin Hikayesi’ndedir . Ünlü ozanın daha önceki efsanelerine dayansa da, geç Orta Çağ’ın tutum ve modalarına uyması için birçok değişiklik yapılmıştır.
Bu hikayede Ceridwen, çirkin oğluna hayatta bir avantaj sağlamaya çalışan bir büyücüdür ve güçlü bir bilgelik iksiri yapar. Ancak basit bir hata, iksirin amaçlanan kullanıcıdan başkası tarafından tüketilmesiyle sonuçlanır.
Aşağıda şekil değiştirme, kovalamacalar, yeniden doğuş ve denizde sürüklenen bir yetimin kısa ama heyecan verici hikayesi yer almaktadır. Bu sıra dışı olaylar dizisi sayesinde Ceridwen, Galler’in efsanevi şairi Taliesin’in annesi oldu.
Peki Ceridwen’in hikayesi gerçekten bu kadar sıra dışı mı? Eski bir hikaye olmasa da, Taliesin’in yeteneklerini nasıl elde ettiğine dair garip efsane, klasik bir mitin tüm unsurlarını taşıyor.
Ceridwen’in İksirinin Efsanesi
Ortaçağ Galler efsanelerinde Ceridwen güçlü bir büyücüdür.
Bu hikaye ilk olarak, o dönemde Galler’de hem yazılı versiyonlarda hem de sözlü gelenekte yaygın olarak bilindiğini iddia eden Elis Gruffydd tarafından yazılan sürdürülebilir yüzyıla ait bir el yazmasında doğrulanmıştır.
Hikaye, Ceridwen’in oğlu Morfran’ın (ayrıca Afagddu olarak da bilinir ) korkunç derecede çirkin olduğunu anlatır – özellikle güzel kız kardeşi Sürüngen ile karşılaştırıldığında – bu yüzden Ceridwen onu telafi etmek için bilge yapmaya çalışır. Büyülü kazanında bilgelik ve şiirsel ilham armağanını bahşetmek için bir iksir yapar, buna Awen da denir.
Karışım bir yıl ve bir gün kaynatılmalıydı. Kör bir adam olan Morda’yı kazanın altındaki ateşi beslemesi için görevlendirirken, genç bir çocuk olan Gwion Bach karışımı karıştırdı. Bu iksirin ilk üç damlası bilgelik verdi; geri kalanı ölümcül bir zehirdi. Üç sıcak damla Gwion karıştırırken başparmağının üzerine döküldü ve onu yaktı.
Gwion içgüdüsel olarak başparmağını ağzına koydu ve Ceridwen’in oğlu için amaçladığı bilgeliği ve bilgiyi elde etti. Ceridwen’in öfkeleneceğini anlayan Gwion kaçtı. Ceridwen onu kovaladı. İksirin güçlerini kullanarak kendini bir tavşana dönüştürdü. Gwion bir tazı oldu. Ceridwen bir balığa dönüştü ve bir nehre atladı.
Gwion bir su samuruna dönüştü. Morda bir kuşa dönüştü; Gwion bir şahine dönüştü. Son olarak, tek bir mısır tanesine dönüştü. Gwion daha sonra bir tavuğa dönüştü ve bir tanrıça (ya da masalın versiyonuna bağlı olarak büyücü) olarak onu bulup sorunsuz bir şekilde yedi.
Ancak iksir yüzünden yok olmadı. Ceridwen hamile kaldığında bunun Gwion olduğunu anladı ve çocuk doğduğunda onu öldürmeye karar verdi. Ancak, doğduğunda o kadar güzeldi ki bunu yapamadı. Bunun yerine onu okyanusa attı ve onu deri bir kesenin içine dikti (ya da hikayeye bağlı olarak bir sandalın içine koydu).
Çocuk ölmedi, ancak masalın çoğu versiyonuna göre Aberdyfi yakınlarında bir Galler kıyısında Elffin ap Gwyddno adlı bir prens tarafından kurtarıldı; yeniden doğan bebek efsanevi ozan Taliesin oldu.
Yorumum
Ceridwen efsanesi çok geç bir tarihte yazıldığı için hikayenin ne kadar eskiye dayandığını söylemek zordur.
Taliesin’den esinlenen daha önceki öykülerde bazen büyücünün isminden söz edilir, ancak öyküdeki rolüne dair hiçbir ayrıntı günümüze ulaşmamıştır.
Metnin tarzına dayanarak, birçok tarihçi Taliesin Hikayesi‘nin 9. yüzyıla ait bir şiire dayandığına inanıyor. Ancak o zaman bile, hikayenin bazı unsurlarının daha sonraki yazarlar tarafından değiştirilmiş ve genişletilmiş olabileceğini düşünüyorlar.
Ceridwen’in kazanı bu erken kaynakların bazılarında görünür, ancak içinde ne pişirildiğine dair hiçbir ayrıntı günümüze ulaşmamıştır. Çoğu tarihçi, onun daha erken eserlerde bir büyücü olarak göründüğüne, ancak Taliesin’in şiirsel yeteneklerinin yaratıcısı olarak rolünün Orta Çağ’ın bir icadı olduğuna inanır.
Eğer durum buysa, hikaye erken Gal mitolojisini yansıtmıyor. Taliesin birçok erken ortaçağ Gal efsanesinde merkezi bir figür olsa da, Ceridwen’in iksirinin hikayesi eski Gal inançlarına ışık tutmak için pek bir şey yapmıyor.
Ancak, Orta Çağ’ın sonlarında Galli yazarların geleneklerine nasıl baktıklarına dair ipuçları verebilir.
Ceridwen’in hikayesi muhtemelen tamamen Gal mitolojisine dayanmıyor olsa da, diğer kültürlerden birçok mitle paralellik gösteriyor. Bu, Galler’deki erken etkiyi değil, diğer hikayelerin sonraki yazarlar üzerindeki etkilerini gösteriyor.
Örneğin Awen, Gal kültüründe iyi yerleşmiş bir kavramdır. Ancak, bir iksire damıtılması diğer efsanelerde görülmez.
Ceridwen’in içeceği, 13. yüzyıl yazarları tarafından yazıldığı için İskandinav mitlerinden esinlenmiş olabilir. Odin’in Şiir İçeceği, şiirsel ilham verme gücüne sahip güçlü bir kazandan yapılan bir başka büyülü karışımdır.
Gwion Bach’ın baş parmağından iksiri emmesi büyük ihtimalle Fionn mac Cumhail’in çocukluğuna dair 12. yüzyıla ait bir efsaneden alınmıştır. Neredeyse aynı hikayede, İrlandalı kahraman parmağından Bilgi Somonu’nun suyunu emer ve amaçlanan alıcı yerine bilgeliğini elde eder.
Şekil değiştiren kovalamaca sahnesi birçok mitte görülür. İskandinav ve İrlanda mitleri, hilebazlar tehlikeden kaçtığında bu motifi kullanır ve Yunan tanrıçaları istenmeyen taliplerden kaçmak için sıklıkla benzer taktikler kullanırdı.
Benzer şekilde, tohum veya böcek yemekten kaynaklanan gebelik de bilinen dinlerde yaygın bir temadır. Etain İrlanda mitolojisinde bu şekilde yeniden doğar , bazı Yunan hikayelerinde Dionysus’un bir tohumdan doğduğu ve Athena’nın annesinin yutulması nedeniyle doğduğu iddia edilir.
Denizde sürüklenen bebeğin hikayesi de yaygındır. İlham Perseus’un çocukluğu olabilir , ancak bir ortaçağ yazarı da Musa’nın İncil hikayesinin çok farkında olurdu.
Bu ilhamların birçoğu Antik Yunan’dan ve daha uzaklardan gelse de, birçoğu da diğer Kelt kültürlerinden, özellikle İrlanda’dan geliyor.
Bu, Ceridwen’in hikayesinin özgün bir mit olmasa bile, hikayenin diğer Kelt efsanelerinin temalarını ve tonunu koruması için bir çaba gösterildiğinin kanıtı olarak görülebilir.
Özetle
Ceridwen, birçok ortaçağ Gal şiirinde geçmektedir; ancak tam bir hikaye, 15. yüzyıla ait Taliesin Hikayesi’ne kadar günümüze ulaşmamıştır.
Muhtemelen kısmen klasik efsanelere dayanan bu hikayede, o güçlü bir büyücüdür. Büyülü bir kazan kullanarak, oğluna korkunç görünümünü telafi etmek için bilgelik ve şiirsel ilham veren bir iksir yapar.
Bunun yerine, bu tür armağanları veren üç damla, ona yardım eden genç bir hizmetçi tarafından yanlışlıkla yutulur. Ceridwen’den kaçmak için birçok farklı hayvana dönüşerek kaçar.
Ancak mısır tanesi olarak saklanmaya çalıştığında onu yakalar. Bir tavuğa dönüşür ve onu yer, ancak bunun sonucunda hamile kalır.
Çocuğun kovaladığı çocuğun reenkarnasyonu olduğunu bilen Ceridwen, onu öldürmeye yemin eder. Ancak, zarar veremeyecek kadar güzeldir, bu yüzden onu denizde sürüklenmeye bırakır.
Bebek bir prens tarafından kurtarılır. Büyüdüğünde Gal tarihinin en ünlü şairi ve ozanı olan Taliesin olur.
Çoğu akademisyen Ceridwen’in hikayedeki rolünün daha sonraki ortaçağ yazarları tarafından uydurulduğunu veya en azından büyük ölçüde genişletildiğini düşünüyor. Ancak, bu icadın diğer mitler hakkındaki bilgiden esinlendiği açıktır.
Ceridwen’in hikayesi İrlanda, İskandinav, Yunan ve diğer etkilerden gelen temaları yansıtır. Bu, Ceridwen’in şiirin var olan bir tanrıçası olmasa bile, Kelt mitolojisinin tarzına ve temalarına uyacak şekilde yazıldığını gösterir.
