Yunan Mitolojisi , insanoğlunun yaşadığı ortamı, tanık olduğu doğa olaylarını, zamanın günler, aylar, mevsimler arasındaki geçişini anlatmak için bir araç olarak kullanılmıştır . Yunan mitleri de dinle karmaşık bir şekilde bağlantılıydıve tanrıların kökenini ve yaşamlarını, insanlığın nereden geldiğini ve ölümden sonra nereye gideceğini açıklıyordu .
Yunan mitleri, Yunan dininin tanrılarına yüzler ve karakterler verirken , aynı zamanda insanlara mutlu bir yaşam sürmenin en iyi yolu konusunda yararlı pratik tavsiyeler de veriyordu. Mitlerin bir diğer amacı da insanların atalarıyla, yaptıkları savaşlarla, keşfettikleri yerlerle iletişimlerini sürdürebilmeleri için tarihi olayları yeniden anlatmaktı.
Mitlerin Anlatılması
Modern kullanımda ‘efsane’ terimi belki de özgünlük ve güvenilirlik eksikliğine işaret eden olumsuz çağrışımlara sahiptir. Ancak mitlere tüm kalbimizle inanıldığı veya Yunanlıların bunlara tamamen şüpheyle yaklaştığı varsayılmamalıdır. Muhtemelen, Yunan mitleri, diğer dini veya yazılı olmayan kaynaklarda olduğu gibi, bazıları tarafından inanılırken bazıları tarafından dikkate alınmamıştı. Mitler kesinlikle dinsel ve eğitimsel amaçlarla kullanılıyordu ama aynı zamanda eğlence gibi basit bir estetik işleve de sahip olabilirler. Kesin olan şey, mitlerin, ister kamu binalarındaki heykeller , ister çömlek üzerine boyanmış sahneler olsun, sanattaki ortak temsilleri sayesinde Yunan toplumunun geniş bir kesimi tarafından hem tanıdık hem de popüler olduğudur .
Yaygın okuryazarlık olmadığı için mitlerin aktarılması ilk kez sözlü olarak, muhtemelen MÖ 18. yüzyıldan itibaren Minos ve Miken ozanları tarafından yapıldı. Bu elbette, belirli bir mitin her yeniden anlatılmasında, izleyicinin ilgisini artırmak veya yerel olaylar ve önyargıları dahil etmek için süslenmesi ve geliştirilmesi ihtimaline izin verir. Ancak bu aynı zamanda modern bir yorumdur, çünkü mitlerin anlatılmasının belirli sunum kurallarına uygun olması da mümkündür ve bilgili bir izleyici, tanıdık bir masalın özel amaçlı uyarlamalarını isteyerek kabul etmemiş olabilir. Ancak yüzyıllar geçtikçe ve şehir devletleri arasındaki temasın artmasıyla birlikte, yerel hikayelerin diğerleriyle karışarak farklı kökenlere sahip bir mit yaratmadığını hayal etmek zordur.
Mitlerin sunumundaki bir sonraki gelişme, İyonya’da şiirlerin yaratılması ve MÖ 8. yüzyılda Homer ile Hesiodos’un ünlü şiirlerinin yaratılmasıydı.
Mitoloji ilk kez yazılı olarak sunuldu. Homeros’un İlyada’sı Truva Savaşı’nın son aşamalarını anlatır – belki de Geç Tunç Çağı’nda (MÖ 1800-1200) Yunanlılar ile doğu komşuları arasındaki pek çok çatışmanın bir karışımı – ve Odysseia , kahraman Odysseus’un Truva’yı takiben evine yaptığı uzun yolculuğu anlatır.
Hesiodos’un Theogony’si tanrıların soykütüğünü verir ve Eserleri ve Günleri insanın yaratılışını anlatır. Tanrılar yalnızca tipik insan duyguları ve başarısızlıklarıyla tanımlanmakla kalmıyor, aynı zamanda kahramanlar da çoğunlukla bir ilahi ebeveyn ve diğeri ölümlü olarak yaratılıyor, böylece insan ile tanrılar arasında bir bağlantı sağlanıyor.
Mitlerin bir sonraki temel temsili, MÖ 8. yüzyıldan itibaren çömlekçilik yoluyla oldu. Sayısız efsanevi sahne, her şekil ve işlevdeki seramiği süslüyor ve kesinlikle efsaneleri daha geniş bir izleyici kitlesine yaymış olmalı.
YUNANLILAR İNSANLIK DURUMUNUN HEMEN HEMEN HER UNSURUNU AÇIKLAMAK İÇİN MİTLER YARATTILAR.
Yunan mitolojisi yüzyıllar boyunca popüler olmaya devam etti ve Atina’daki Parthenon, Olympia’daki Zeus Tapınağı ve Delphi’deki Apollon Tapınağı gibi büyük kamu binaları , mitolojiden ünlü sahneleri temsil eden , gerçek hayattan daha büyük heykellerle süslendi. MÖ 5. yüzyılda mitler, özellikle üç trajedi yazarı Aeschylus , Sophocles ve Euripides’in eserlerinde, tiyatronun yeni formatında sunuldu .
Aynı zamanda, MÖ 6. yüzyıldan itibaren ilk belgelenen şüphecilik ve hatta mitlerin reddi, fenomenler ve olaylar için daha bilimsel bir açıklama arayan Sokrates öncesi filozoflarla başladı.
Nihayet, MÖ 5. yüzyılda ilk tarihçiler Herodot ve Thukydides, olaylara ilişkin daha az öznel bir bakış açısını mümkün olduğunca doğru bir şekilde belgelemeye ve gelecek nesiller için kaydetmeye çalıştılar ve böylece tarihin modern konusu doğdu.
Yunan Mitolojisi – Genel Bakış
Titanların devrilmesi ile Olymposlu tanrıların başa geçmesinden sonra farklı bir düzen oluşur. Yeni tanrı ve tanrıçalar tayin edilir. Olymposlu on iki büyük tanrı Olimpos Dağı’nda Zeusun gözetimi altında ikâmet eder. Olymposlu tanrıların yanı sıra Yunanlar farklı kırsal tanrılara da inanırdı.
- Pan: Çobanların tanrısı
- Nymphe: Kırlarda, su ve ormanlarda yaşayan ikinci derece önemli tanrıçalar.
- Naiadlar: Suda yaşayan, dere veya ırmağa bağlı periler. (Salmakis)
- Dryades: Ağaç perileri. (Eurydike)
- Hamadryades: Dryadeslerin kardeşi. Ağaç ve ormanları korurlar.
- Satyrler: Doğayı simgeleyen cinler.
- Silenos: Yaşlanmış Satyrlere verilen genel addır.
- Erinysler: Öç alma tanrıçaları. (Alekto, Tisiphone, Megaira)
- Hesperidler: Okeanos ırmanığının ötesinde, altın elma bahçelerine bekçilik eden periler.
- Harpyalar: Kasırga tanrıçaları. (Aello, Okypete)
- Zeus (Gökyüzü ve Hava olayları)
- Poseidon (Denizler, Depremler ve Okyanuslar)
- Demeter (Tarım ve Bereket)
- Hephaistos (Demircilik ve Ateş)
- Ares (Savaş ve Yıkım)
- Hermes (Hırsızlık, Yolculuk, İletişim)
- Dionisos (Şarap, Üzüm, Eğlence, Partiler)
- Artemis (Okçuluk, Ay, Avcılık, Bakirelik)
- Afrodit (Aşk ve Güzellik)
- Athena (Bilgelik, Savaş Stratejisi ve Barış)
- Hera (Evlilik, Bereket ve Aile)
- Apollon (Kehanet, Dürüstlük ve Sanat)
Hesiodos’un Thegonia’sında Khaos ve sonrasında olanları şöyle anlatır:
Khaos’tu hepsinden önce var olan,sonra geniş göğüslü Gaia, Ana Toprak,sürekli, sağlam tabanı bütün ölümsüzlerin,onlar ki tepelerinde otururlar karlı Olympos’unve yol yol toprağin dibindeki karanlık Tartaros’ta…Khaos’tan Erebos ve kara Gece doğdu,Gecedense Esir ve Günışığı doğdu,Erebos’la sevişip birleşmesinden.
Genel olarak konuşursak, yaratıcı Yunanlılar insanlık durumunun hemen hemen her unsurunu açıklamak için mitler yarattılar. Dünyanın yaratılışı, bir oğlunun babasının yerini gasp ettiği iki hikâyeyle anlatılıyor – Ouranos’tan Kronos ve Kronos’tan Zeus – belki de farklı kuşaklar ve aile üyeleri arasında var olan ebedi mücadeleye gönderme yapıyor. Zeus’un liderliğindeki Olimpiya tanrıları, Titanlar ve Devler tarafından temsil edilen kaos kaynaklarını iki kez mağlup etti . O halde bu tanrılar insanın kaderini yönetir ve bazen olumlu ya da olumsuz yönde doğrudan müdahale ederler.
Gerçekten de, olaylara insanların karar veremeyeceği görüşü, belirli Kader ve Kader tanrıları tarafından da kanıtlanmaktadır. Hayatın rastgele görünen doğasının bir başka mitolojik açıklaması, zenginliği rastgele dağıtan kör tanrı Plüton’dur . Tanrılar aynı zamanda Prometheus’un ateşi çalıp insana vermesi gibi kabahatlerin de cezalandırılacağını gösterdi . Tıp ve müzik gibi diğer becerilerin kökeni de ‘ilahi’ hediyeler olarak açıklanmaktadır; örneğin Apollon’un, tıbbi bilgileri oğlu Asklepios’a insanlığın yararı için aktarması gibi. Son olarak, belirli soyut kavramlar da belirli tanrılar tarafından temsil ediliyordu; örneğin Adalet (Dike), Barış (Eirene) ve Kanunilik (Eunomia).
Kahramanların (en ünlüleri Herkül , Aşil , Jason, Perseus ve Theseus’tur ama çok daha fazlası dahil) hepsi ilahi ebeveynlere sahiptir ve bu nedenle ölümlüler ve tanrılar arasındaki uçurumu kapatırlar. Bu popüler kahramanlar fantastik maceralar peşinde koşarlar ve Herkül’ün on iki görevi gibi azim veya Odysseus’un dönüşünü sadakatle bekleyen Penelope gibi sadakat gibi ideal niteliklerin somut örneklerini oluştururlar. Kahramanlar aynı zamanda şehrin kurucusu olarak anılarak şehre prestij katarlardı; örneğin Atina için Theseus, Miken için Perseus veya Thebes için Kadmus .
Truva Savaşı gibi kahramanlar ve olaylar aynı zamanda insanların daha büyük ve hayatın daha kolay olduğu geçmiş bir altın çağını temsil ediyordu. O zamanlar kahramanlar arzulanacak örneklerdi ve büyük işler yaparak belli bir ölümsüzlüğe ya mutlak olarak (Herkül örneğinde olduğu gibi) ya da mit ve gelenekte anma yoluyla ulaşılabilirdi.
Buna karşılık birçok mitolojik figür kaçınılması gereken nitelikleri temsil eder ve onların üzücü hikayeleri kötü davranışların tehlikelerini anlatır. Örneğin Kral Midas’ın dokunduğu her şeyin altına dönüşmesi dileği kabul edilmiş ancak bunun yiyecek ve içeceğin de dahil olduğunu öğrendiğinde açgözlülüğü neredeyse açlık ve susuzluktan ölmesiyle sonuçlanacaktı. Narkissos efsanesi, zavallı gencin kendi yansımasına aşık olması ve yaşama isteğini kaybetmesi sonrasında kibrin tehlikelerini simgelemektedir.
Son olarak, Kroisos’un hikayesi, inanılmaz derecede zengin olan Kral, Delphic kehanetini yanlış yorumlayıp krallığını Perslere kaptırdığında, büyük zenginliklerin mutluluğu garanti edemeyeceği konusunda uyarıyor .
Doğa olayları mitlerle anlatılırdı; örneğin depremler Poseidon’un üç çatallı mızrağını yere düşürdüğü zaman yaratılır ya da Helios’un arabasıyla gökyüzünde ilerlemesi güneşin geçişidir. Persephone’nin yarım yıl boyunca Hades’e inmesi gibi mitler mevsimleri açıklıyordu. Zamanın mitolojik açıklamaları vardı: Helios’un 350 sığırdan oluşan yedi sürüsü yılın günleriyle, Selene’nin 50 kızı haftalarla ve Helios’un on iki kızı saatlerle ilişkilendirilir .
Yunan mitolojisinde aynı zamanda Odysseus hikayesindeki tek gözlü Tepegöz , efsanevi Kalydon avındaki devasa bir domuz, sfenksler, dev yılanlar, ateş püskürten boğalar ve daha fazlası gibi bir dizi canavar ve tuhaf yaratık da bulunur. Bu yaratıklar, örneğin yarı insan ve yarı at olan centaurlar gibi kaosu ve mantıksızlığı temsil ediyor olabilir. Vahşi ve fantastik yaratıklar genellikle kahramanlara verilen görevlerin zorluğunu vurgular; örneğin Herkül tarafından öldürülecek çok başlı Hydra, görünüşü sizi taşa çevirebilecek ve Perseus’un kafasını kesmek zorunda kaldığı gorgon Medusa veya Chimera.
Bellerophontes’in kanatlı atı Pegasus’un yardımıyla öldürdüğü, ateş püskürten aslan, keçi ve yılan karışımı . Alternatif olarak, belirli yerlerin öteki dünyasını temsil edebilirler; örneğin Hades’i koruyan üç başlı köpek Kerberos veya basitçe Yunan gezginlerin ziyaret ettiği uzak diyarların egzotik yaban hayatını sembolize ediyor olabilirler.
Belki alışılmadık deneyimler de mitlerde açıklanıyordu; örneğin, Kral Minos’un Knossos’taki sofistike ve çok odalı sarayını ziyaret eden bir Yunanlının, burayı bir labirent ve orada boğalara tapınma ve boğa sıçraması sporu olarak düşünebileceği hayal edilebilir. Minotaur’un kaynağı olabilir – ziyarete gelen Atinalı Theseus tarafından öldürülmesi tesadüf mü?
Jason’ın Altın Post için yaptığı sefer , Kafkasya’nın zengin altınlarına ve bu kaynağı yağmalamak için yapılan Yunan seferine bir gönderme olabilir mi? Amazonlar, kadınlara Yunan dünyasındakinden daha eşit davranılan başka bir kültürle karşılaşmayı mı temsil ediyor? Sirenler ve Charybdis’le ilgili Yunan mitleri tanıdık toprakların ötesine seyahat etmenin tehlikeleri konusunda uyarıda bulunuyor mu?
Bu tür sorular pekâlâ cevapsız kalabilir, ancak MS 19. yüzyılda Truva’nın keşfinden başlayarak, arkeolojik buluntular, Yunan mitolojisindeki sözlü geleneklerin ve hikayelerin bir kökene ve bir amaca sahip olduğunu gösteren, giderek artan sayıda fiziksel kanıta sürekli olarak katkıda bulunmuştur. daha önce itibar edilmemişti.
