Eski Mısırlılar yalnızca yükselen piramitler ve egzotik tanrı ve tanrıçalarla değil, aynı zamanda korkunç eski Mısır şeytanları iblisleriyle de çevriliydi.
ski Mısır inancına ve diline göre, dünya insanlar ( rmT ), ölmüş insanların ruhları ( Ax veya mwt ), tanrılar ve tanrıçalar ( nTr ) ve bir sürü iyiliksever ve kötü niyetli para-doğaüstü varlıklarla doluydu. Bunlardan sonuncusu, önceki üç varlıktan farklı olarak, belirli bir Mısır terimiyle sınırlandırılmamıştı ve ilahi ve gerçek dünyanın eşiğinde var oluyordu.
Bu varlıklar “şeytanlar” olarak bilinirdi. Bu Mısır iblisleri hakkında bilgi sahibi olmak ve onlardan nasıl korunulacağı ve kendi avantajınıza nasıl kullanılacağı, eski Mısırlıların günlük yaşamı için çok önemliydi.
Antik Mısır’daki Mısır Şeytanları Pantheonu
Mısır tanrıları ve tanrıçalarının bolluğu gibi şeytani varlıklar da binlerce sayıdaydı. Dr. Szpakowska ve Swansea Üniversitesi’ndeki destekleyici akademisyenler tarafından yürütülen Antik Mısır Şeytan Bilimi Projesi’ne göre , 4.000’den fazla şeytan kaydedildi. Mısır tanrıları ve tanrıçaları panteonunun aksine, şeytanların büyük çoğunluğunun kendilerine adanmış tapınakları veya kültleri yoktu. Bunun yerine, İki Yol Kitabı , Ölüler Kitabı ve Kapılar Kitabı gibi cenaze kompozisyonlarında şeytanlar yer alıyordu .
Orta Krallık’a (MÖ 2030 – MÖ 1640) kadar Mısırlı sanatçılar iblisleri tasvir etmeye başlamadılar. Ancak, bu varlıkların metinsel açıklamalarının, var olduğu bilinen en eski dini metin olan Eski Krallığın Piramit Metinleri’nde (yaklaşık MÖ 2649 – MÖ 2130) bulunduğuna inanılıyor. Muskalar, asalar ve antik metinlerdeki çok sayıda tasvire rağmen, iblisler sıklıkla isimlendirilmiyordu. Bunun yerine, antik Mısırlılar iblisleri, görünüşlerinin veya davranışlarının bir açıklaması olabilen resimli bir temsil ve mezar taşlarıyla ilişkilendirdiler.
En önemlisi, iblisler yaşayanlara getirdikleri belirli hastalıklar ve durumlar ve hangilerinin koruma amaçlı kullanılabildiği ile birbirlerinden ayırt ediliyordu. Genellikle iblisler görünüşte antropomorfikti veya insan-hayvan meleziydi, kaplumbağa başlı ve insan vücutludan, bıçak kullanan insan kollarına sahip yılan başlılara kadar değişiyordu. Çok sayıda iblis, insan özelliklerine sahip olmasının yanı sıra çok sayıda hayvanın bir karışımıydı. Şimdiye kadar tanımlanan iblisler arasında “resmi” bir hiyerarşi olmasa da iblislerin iki farklı sınıfa ait olduğuna inanılıyor.
Gezgin-Şeytanlar ve Koruyucu-Şeytanlar
Birçok bilgine göre , Mısır iblisleri iki sınıfa ayrılabilir: gezginler ve koruyucular. Genellikle hastalıklardan, talihsizliklerden, yüce tanrıların eylemlerinden ve “geceleyin gürültü yapan şeylerden” sorumlu tutulan gezgin iblisler, günlük Mısır yaşamıyla yoğun bir şekilde iç içeydi. Gezgin iblisler genellikle yüce bir tanrının emri altında dünyalar arasında seyahat etseler de, aynı zamanda kendi inisiyatifleriyle de hareket ediyorlardı ve böylece kötü niyetli bir karakterizasyon kazandılar.
Bu gezgin iblislerden bazıları baş ağrısı iblisi Sehaqeq ( shAqq), solucanlarla yaşayan, yayın balığını deviren ve Sekhmet’in Elçileri’ydi. Sıfatlarından da anlaşılacağı gibi, gezgin iblisler genellikle belirli bir hastalığın ve cezanın kişileştirilmesiydi.
Koruyucu-iblisler genellikle iki varoluş düzleminden biriyle ilişkilendirilirdi: yeraltı dünyası veya dünya. Genellikle kapıları, portalları ve kapıları korurken tasvir edilen bu iblisler, kutsal sınırdaki yerlere girişi göz ardı ederdi. Koruyucu-iblisler üç sınıfa ayrılabilir: Kapıcılar, koruyucular ve haberciler. Hepsi kutsal yerlerin saflığını korumak için işlev görürdü. Bu iblislerin şu unvanları vardır: Duyan (smt.j), Parlayan Kişi ve Dikkatli Yüzlü Kişi.
Tek amaçları bulundukları yeri kirlenmekten korumak olan koruyucu iblisler yalnızca görevlerini yerine getiriyorlardı ve genellikle kendi istekleriyle hareket etmiyorlardı. Gezgin iblislerin aksine, koruyucu iblisler alemler arasında seyahat etmiyorlardı ve günlük hayata müdahale etmiyorlardı. Ancak, bir birey öbür dünyaya ulaştığında, bu iblisler hazırlıksız olanlar için daha az çekici bir rol üstleniyorlardı.
Mezarlara girmek veya yeraltı dünyasının kapılarından geçmek için, bir bireyin genellikle iblisin adını, bağlılığını ve en önemlisi Ma’at (Gerçek, Adalet, Uyum, Denge, Düzen, Uygunluk ve Adalet) ile yaşamış olması gerekir. Birey yukarıda belirtilen şeyleri bilmiyorsa, kirli kabul edilir, içeri girmesi engellenir ve bazen varlığı tamamen ortadan kaldırılır.
Büyü, Şeytanlar ve Araçlar
Antik Mısır’da hayat, öbür dünyaya hazırlık ve her gün oyun oynayan para-doğaüstü güçlerle başa çıkma etrafında dönüyordu. Orta Krallık döneminde (MÖ 2030 – MÖ 1640) iblislerin tasviri sanatta yaygınlaştıkça , antik Mısırlılar kendilerini ve sevdiklerini bu dolaşan iblisler gibi şeylerden korumak için bir yol aradılar. Belirli iblislerden korunma ve onları kontrol altına alma, büyüler, kehanet muska kararnameleri (muska papirüs tutucularının içine yerleştirilir) ve sihirli değnekler şeklinde gelirdi.
Yukarıda belirtilen bu koruma biçimlerinden sihirli değnekler, Mısır’ın en belirgin büyülü kalıntılarından biridir. Su aygırı fildişinden yapılmış ve hamilelik ve yaşamın erken evrelerinde kullanılan büyülerle süslenmiş olan bu asalar yalnızca seçkinler için mevcuttu (sadece 230 tane olduğu bilinmektedir). Ek olarak, bu büyülü kalıntılar ölenlerin mezarlarına konur ve kişinin yeniden doğuşunu korurdu. Sihirli değneklere sahip olma ayrıcalığına sahip olmayanlar için, sabit formüller/büyüler ve semboller, dolaşan şeytanlara karşı korunmak amacıyla kullanılabilirdi.
Mısır Şeytanlarıyla İlişkili Tanrılar
Mısır panteonunda iblisler alt varlıklar olarak kabul edilse de, hem koruyucu iblislerle hem de dolaşan iblislerle yakından bağlantılı tanrılar ve tanrıçalar vardır. Anubis (cenaze törenlerinin tanrısı) ve Thoth (kutsal metinlerin, büyünün ve bilimlerin tanrısı) ikisi de yeraltı dünyasıyla ilişkilendirilir ve sıklıkla koruyucu iblis Amemet, Ölülerin Yiyicisi eşliğinde temsil edilir.
Amemet, Thoth hükmü yazdıktan sonra Anubis’in ölçekli yargısını geçmezlerse, ölenleri tüketme pozisyonunda her zaman tasvir edilir. Ancak, kişi bu sıkıntılarla yüzleşmek için gerekli cenaze töreni düzenlemesine (ve servete) sahipse, kalbi asla Amemet’in dişleriyle buluşmayacaktır. Daha önce de belirtildiği gibi, Amemet’in korkutucu sıfatına rağmen, koruyucu iblislerden eski Mısırlılar genellikle korkmazdı.
Ek olarak, tanrılar ve tanrıçalar koruyucu iblislerle ilişkilendirilmemiştir. Öte yandan, gezgin iblislerin belirli koruyucularından korkulurdu. Oğul tanrı Ra’nın kızı Sekhmet , antik Mısır’da tapıldığı kadar korkulurdu. Genellikle veba, hastalık ve talihsizlik getiren kişi olarak tanınan Sekhmet, gezgin iblislerin baş koruyucusu olarak kabul edilirdi.
Çok sayıda cenaze töreni kompozisyonu ve muska kararnamesi, büyü ve formül, Sekhmet’in kötü niyetli ajanlarının onlara zarar vermesini önlemeyi amaçlıyordu. Öte yandan Sekhmet, kurtarıcı niteliklerden yoksun değildi. Tıp ve şifa ile bağlantısı nedeniyle, tıp uygulayıcıları onu koruyucu tanrıları yaptılar. Bir iblis olmasa da Sekhmet, antik Mısır’daki iblislerin ikiliğinin mükemmel bir temsilidir.
