Çin kültüründe Xihe güneşin annesiydi. Hikayesi kendi rolü nedeniyle değil, güneşten doğan oğullarının ve yaşadıkları toprakların etkisi nedeniyle dikkate değerdir.
Güneş tanrıçası Xihe birçok yönden mitolojideki bilinen arketiplere uyuyor.
Güneşlerin annesiydi. Adı belirtilmese bile Hindistan, Avrupa ve Yakın Doğu’daki güneş tanrılarına benzer şekilde güneşi bir arabada gökyüzünde gezdirmesiyle tanınır.
Oğulları üç bacaklı karga veya kuzgun şeklini aldı. Bu efsanevi canavar Çin’de ortaya çıktı, ancak Doğu ve Orta Asya’ya yayıldı.
Xihe’nin mitleri bu nispeten yaygın konular nedeniyle değil, diğer efsanelerle kesişme biçimleri nedeniyle dikkate değerdir.
O ve oğulları, Çin’in ikinci büyük tatilinin kurulmasından dolaylı olarak sorumluydu. Genellikle Ay Festivali olarak bilinen Sonbahar Ortası Festivali, güneş kuşlarının bir sonucu olarak ortaya çıktı.
Aslında bütün bir ülke adını Xihe ve on güneş kuşunu çevreleyen mitolojiden almıştır. Bugün bile efsanelerinin izlerine modern Asya haritalarında rastlamak mümkündür.
Güneş Tanrıçası Xihe
Xihe, Çin mitolojisindeki birçok güneş tanrısından biriydi .
Antik şiire göre Di Jun’un iki karısından biriydi ve antik tarım tanrısıydı.
Di Jun’un eşlerinin her birinden birkaç çocuğu vardı. İkinci karısı Changxi on iki ayın annesiydi, Xihe ise on güneşin annesiydi.
Oğulları üç bacaklı karga sürüsü şeklini aldı. Doğu Denizi’nin kıyısında Fusang olarak bilinen bir dut ağacında yaşıyorlardı.
Xihe her sabah on oğlundan birini kendisine eşlik etmesi için seçiyordu. Karga, onu gökyüzünde sürerken arabasındaki yerini alacaktı.
MÖ 2. yüzyıla ait bir metin, Xihe’nin arabasının yolculuğunu on altı ayrı parçaya bölerek anlatır. Bu kısımlar, güneşin yanından geçtiği ve birlikte şafağı, gündüzü, alacakaranlığı ve geceyi oluşturan işaretlerle işaretlenmişti .
Bu anlatım, güneşin yolculuğu boyunca dokuz kıtayı aştığını ve yedi yerde durduğunu iddia ediyordu. Batıda, muhtemelen onu doğudaki Fusang’a geri döndüren bir drenaj akıntısına girdi.
Bu hesapta Xihe’ye ismiyle atıfta bulunulmuyor. Ona yalnızca atları yönlendiren “kadın hizmetçi” deniyor.
Ancak diğer rivayetlerde Xihe’nin arabası sıradan atlar tarafından sürülmüyor. Bunun yerine, bir ejderha ekibi güneşi gökyüzüne doğru çekiyor.
Güneşlerle ilgili bir hikayede, kargalar ölümsüzlük otlarını yemek için sık sık yeryüzüne dalarlar. Bunu yaptıklarında rotadan çıkıp yerleri yaktılar, bu yüzden Xihe onların arabadan inmelerini engellemek için gözlerini kapatmak zorunda kaldı.
Bir hesaba göre, Xihe’nin on çocuğunun tümü bir zamanlar aynı anda Fusang’dan uçtu.
On güneş kuşunun toplam ısısı dünyanın dayanamayacağı kadar büyüktü. Gökyüzünde ilerledikçe toprak yanmaya başladı.
Di Jun, dünyayı çocuklarından kurtarması için Lord Archer Houyi’ye seslendi.
Houyi, Suns’larla mantık yürütmeye çalıştı ama onlar onu dinlemediler. Bunun yerine uçup daha fazla toprağı yaktılar.
Başka çaresi kalmayan Houyi, güneşleri vurmaya başladı. Oklarıyla vurunca birer birer düştüler.
Sonunda geriye tek bir güneş kaldı. Kral ve Xihe, Houyi’ye, insanlığın karanlıkta yaşamak zorunda kalmaması için son güneşin hayatını bağışlaması için yalvardı.
Bazı hikayeler, Çin halkının Houyi’ye o kadar minnettar olduğunu ve ondan kral olmasını istediklerini iddia etti. Tahtı ele geçirdi ama çok geçmeden iktidar tarafından yozlaştırıldı ve bir tiran oldu.
Ölümsüz olmayı dileyen Houyi, kendisini tanrı yapacak bir iksir talep etti. Böyle bir güçle ne yapacağından korkan karısı Chang’e, onun ölümsüz olmasını engellemek için onu içti.
Chang’e ay tanrıçası olarak yükseldi ve Houyi öfkesinden dolayı öldü. Çin’deki Sonbahar Ortası Festivali, Chang’e’nin eylemlerinin onuruna aya adanmıştır.
Pek çok gelenek, Houyi’nin, kahramanlık efsanelerine dönüşen erken Çin’in tarih öncesi bir hükümdarı olduğunu iddia ediyor.
Houyi gerçek olsa da olmasa da dokuz güneşi düşürmedi. Yine de hikâyesinin gerçek dünyada etkileri vardı.
Xihe’nin mitindeki üç bacaklı kuşlar, Asya mitolojilerindeki en yaygın yaratıklardan biri haline geldi. Anadolu’ya kadar, günümüz Türkiye’sinde bu görüntülere rastlandı.
Xihe mitinin kalıcı miraslarından biri, üç bacaklı karga imajını mitolojisine benimseyen başka bir ülkededir.
Hikayenin en eski versiyonları muhtemelen Çin’in büyük bir deniz gücü olmadığı bir dönemden ortaya çıktı. Her ne kadar doğuda bir ülke olduğuna dair söylentiler olsa da çoğu kişi böyle bir yerin gerçek olup olmadığını doğrulayamadı.
Bu, anlatıların geniş çapta yazılmasıyla düzeltildi, ancak Fusang’ın doğuda bir yer olduğu efsanesi iyice yerleşmişti. Bu isim birçok yazar tarafından Japonya ülkesine atıfta bulunmanın şiirsel bir yolu olarak kullanıldı.
Şiirsel olmayan yazılar Japonya Wa olarak adlandırılıyor , bu nedenle çoğu Çinlinin adaları gerçek anlamda güneşin evi olarak görmediği açıktır. Ancak görüntüler popüler oldu.
Japonlar, Fuso’yu kendi antik toprakları için bir terim olarak kullanarak bu terimi benimsediler.
Terim, Japonya’nın tarihi ve egemenliğine dair görüntüleri çağrıştırmak için modern çağda varlığını sürdürdü. Pek çok şirket bunu resmi adlarına dahil eder ve İmparatorluk dönemi gemilerine genellikle geçmişteki Japonya’nın adı verilir.
Japonya’nın eski bir eyaleti de bu ismin oradaki insanlar tarafından kullanıldığını gösteriyor. Doğu Honshu’da (Fusa Ülkesi), şu anda Chiba Eyaleti olan yerde Fusa-no kuni kuruldu.
Modern bir Japonya haritasında Fuso kasabası güneydoğuda görülebilir. Adını antik çağlarda değil, 20. yüzyılın başlarında almıştır.
Fuso , Japoncadan ödünç alınmış bir kelimeydi ancak ülkenin modern adı bile Xihe ve oğullarının efsanesini yansıtıyor.
Ülkelerinin adının Japonca kanjisi Nippon veya Nihan olarak telaffuz edilebilir. Bu kelime “Güneşin Kökü (veya Kaynağı)” olarak tercüme edilir.
Çin’in Fusang efsanesi o kadar derin bir etkiye sahipti ki, hala modern Japonya’yı etkiliyor. İngilizce konuşanlar buraya şiirsel bir dille “Doğan Güneşin Ülkesi” adını veriyor ve ülkenin bayrağı sabah güneşi görüntüsünü çağrıştırıyor.
Ancak en az bir Çin kaynağına göre Fusang ülkesi çok daha uzakta olabilir.
Bir hesap, güneşin Fusang’dan Çin’e ulaşana kadar 20.000 li yol kat ettiğini iddia etti. Çağdaş ölçümler bu konumun Çin’den Japonya’dan binlerce kilometre daha uzakta olduğunu gösteriyordu.
Aslında bu ölçüm Fusang’ın Kuzey Amerika’nın batı kıyısında bir yere yerleştirileceğini gösteriyor. Birçok 18. yüzyıl haritası onu Britanya Kolumbiyası kıyılarına yerleştirdi.
İlginç bir şekilde, kayıtta Fusang’dan sadece mitolojik bir ağaç olarak bahsedilmiyor. Burayı kendi gelenekleri, gelenekleri ve dinleri olan, yaşanılan ve kültürlü bir toprak olarak tanımlıyor.
Bu kayıtta atların kullanılması ve geyiklerin evcilleştirilmesi gibi verilen ayrıntılar, dönemin Kızılderili kültürlerine uymamaktadır. Ancak pek çok tarihçi bunu, Çinlilerin Yeni Dünya’ya herhangi bir Avrupalı güçten çok önce ulaştığına işaret eden ümit verici bir ipucu olarak gördü.
Özetle
Xihe, tanrı Di Jun’un iki karısından biriydi . Birlikte üç bacaklı karga şeklini alan on oğulları vardı.
Bunlar on güneşti. Her sabah biri annesinin arabasıyla gökyüzünde dolaşmak üzere seçiliyordu.
Xihe ve güneşlerle ilgili en ünlü efsanede, on kuşun tümü bir sabah Fusang’daki evlerinden uçtu. Dünya onların sıcaklığından kavruldu ve Di Jun, okçu Houyi’den müdahale etmesini istemek zorunda kaldı.
Houyi kuşları vurarak Dünya’yı tamamen yanmaktan kurtardı. Xihe’nin ricası onu, ışığın ve sıcaklığın kalması için bir güneşi ayırmaya ikna etti.
Houyi’den kral olması istendi ancak güç ve ölümsüzlük arzusu onu tüketti. Karısı Chang’e onun yerine ölümsüzlük iksiri aldı ve Sonbahar Ortası Festivali şu anda Asya’nın en büyük tatillerinden biri olan ay tanrıçası oldu.
Tanrıçanın mitolojik evi Fusang’ın da modern Asya üzerinde etkisi oldu. Japonya ile o kadar şiirsel bir biçimde ilişkilendirilmişti ki, ülkenin modern isimleri onu “Doğan Güneşin Ülkesi” olarak anmaya devam ediyor.
