Ak Kızlar
Ak Kızlar – Türk ve Altay mitololojisinde İyilik Tanrıçaları. Ağ Gızlar da denir. Ülgen Han’ın kızlarıdırlar. Kıyanlar adı da verilir. Sanat ve estetik anlayışı konusunda insanlara ilham verirler. Hiçbirisinin ismi bilinmez.
İsimsiz olmaları bu dünyadan onları tamamen uzak kılar. Kıyan sözcüğü aynı adlı bir Moğol boyunu çağrıştırmaktadır. Türk-Moğol tarihinde Kıyat ve Kıyan adlı iki akraba boy vardır ve Akoğlanlara da Kıyat adı verilmesi bu boylarla alâkalıdır.
Ak Kızlar, Kamların esin perileri olan Tanrı Ülgen’in dokuz kızıdırlar. Adlarını kimse bilmez. Tanrısal saflıkları ve güzellikleri nedeniyle ak olarak anılırlardı. Herkese saz olan gamsız guguk kuşu ile oynaşıp, gülüşüp, eğlenirlerdi. Ak, Altay Türkçe’sinde cennet demekti. Şaman davullarına resimleri yapılır, kimi zaman da putları şaman cüppelerine dikilirdi.
Ak Oğlanlar
Ak Oğlanlar – Türk ve Altay mitolojisinde İyilik Tanrıları. Ağ Oğlanlar veya Ak-Erler de denir. Ülgen Han’ın oğullarıdırlar. Kıyatlar adı da verilir. Yedi kardeştirler. Yedi Altay boyunun koruyucusudurlar. Yedi Kat yeraltını sembolize ederler. Kıyat sözcüğü aynı adlı bir Moğol boyunu çağrıştırmaktadır. Moğollarda Kıyat ve Kıyan adlı iki akraba boy vardır.
Ak Oğlanların adları şu şekildedir:
Aktu İyilik Tanrısı
Aktu – Türk ve Altay mitolojisinde İyilik Tanrısı. Kötülüğe dair içinde hiçbir duygu yoktur. Kendisine bağlı olan diğer iyilik ilahları Aktular olarak çoğul biçimde kullanılır. İyilik tanrılarıdır. Fin (Suomi) mitolojisindeki Su tanrısı Ahtı (Ahto)’yu akla getirmektedir. Göğün üçüncü katında otururlar
Akbuğa Tıp Tanrısı
Akbuğa – Türk ve Altay mitoljisinde Tıp Tanrısı. Akböğe (Akböke, Akbüke, Akbüğe) olarak da bilinir. Hekimlerin koruyucusudur. Kolunda taşıdığı büyük beyaz bir yılan ile simgelenir. Hekimler kendisine dua ederler ve yardım dilerler. Elinde bilgiyi ve bilgeliği temsil eden bir asası vardır. Bu asa ile kime dokunursa hemen iyileşir. Ak Yılanı ise yeryüzündeki yılanlardan farklı olarak ağulu (zehirli) değildir. Onun ağusu ilaçtır, her tür hastalığı sağaltır.
Tıp ve Beyaz Yılan
Beyaz Yılan (veya yalnızca yılan) pek çok kültürde tıp biliminin simgesidir. Çünkü yılan yaşam, ölüm, sihir ve bilgi ile ilişkilidir. Bunun başlıca iki nedeni vardır.
- Yılanın ölümsüzlüğü: Yılanların deri değiştirmesi insanlarışaşırtmış hattâ aldatmıştır. Çünkü bir tür ölümsüzleşmedir deri değiştirmek.
- Yılanların ölüler ve canlılar dünyasında dolaşması: Yılanlar yeraltındaki ve yerüstünde dolaşırlar. Toprağın altında, üstünde, suda yâni heryerde yaşarlar. Sanki yerin altından (ölüler diyarından) çıkıp gelir, Gılgamış destanında olduğu gibi insanın bulduğu ölümsüzlük otunu çalıp giderler. Ölüler diyârı (toprağın altı) ile yaşayanlar diyârı (toprağın üstü) arasında dolaşırlar.
Yılan gücü, kudreti ve koruyuculuğu simgelemekteydi. Zehiri ile öldürücü olabiliyor ve kendisinden korku ile karışık bir saygı ile bahsediliyordu.
