Lokasenna şiiri, 1200’lerde İzlanda’da yazılmış ancak 900’lere kadar uzanan dil özelliklerine dayanan Eski İskandinav şiirlerinin büyük bir kısmı olan Poetic Edda’ya aittir . İskandinav mitolojisi için bu paha biçilmez kaynakta , Lokasenna , Loki’nin tanrılar meclisine yaptığı alaycı sözlerden ve ondan intikam almak için başarısız girişimlerinden oluşan koleksiyonun en güçlü şiirlerinden biri olarak öne çıkar.
Dev Fárbauti ve tanrıça Laufey’in oğlu olan Loki , İskandinav mitolojisinin belki de en tartışmalı ve karmaşık karakterlerinden biridir ve onu doğrudan tanımlamanın kolay bir yolu yoktur. Kaynaklarda, her zaman yaramazlık yapan, diğer tanrılara iftira atan veya büyük bir aldatıcı gibi davranan kurnaz tanrı olarak anılır . Ancak bazı hikayelerde tanrılara çok kurnaz ve faydalı bir yardımcı olarak gösterilir.
Şiir
Lokasenna , Poetic Edda’nın daha az popüler şiirlerinden biridir ve Codex Regius el yazmasında korunmuştur , ancak yine de nüktedanlığı nedeniyle takdir etmeliyiz, tanrıları daha az ciddi ve yüceltilmiş bir şekilde, daha eğlenceli, cüretkar ve hatta skandal çağrışımlarla bize sunmayı amaçlamaktadır. Konuşmacıların birbirlerine utanmaz hakaretlerle meydan okumaya çalıştığı bir diyalog kavramı, İskandinavlar arasında kesinlikle tatmin olmuş bir kitle kazanmış olurdu. Şiir, maalesef günümüze ulaşamamış bazı hikayelere gönderme yapmaktadır.
Başlık “Loki’nin Gerçeği Söylemesi” anlamına gelir ve şiir Loki’nin on iki tanrı ve iki hizmetkarla hakaret alışverişini içerir ve alışverişin dramatik bir şekilde gerçekleştirilmiş olması çok olasıdır. El yazmasında tanrıların isimlerinin ilk harfleriyle işaretler vardır ve düzyazı eklemeleri önceki el yazmalarında benzer bir şeyin varlığını düşündürebilir.
Şiirde sıklıkla kullanılan küfürlü dili hesaba katarsak komik bir etki yaratmış olmalı. Bunlardan biri, aslında mümkün olan en kötü hakaret, kabaca kadınsı, erkeksi olmayan, korkak, hatta eşcinsel olan argr veya ragr’dır , bu nedenle İskandinav gibi son derece erkeksi bir toplumda tamamen söz konusu değildir.
Loki, şiir boyunca sorunlu ilişkiler veya cinsellikle ilgili hakaretleri yoğun bir şekilde kullanır. Erkeklerle ilgili kelime dağarcığı biraz daha çeşitli görünse de, kadınlar genellikle şehvetli davranışlarından, Loki’nin kendisiyle olan ilişkileri de dahil olmak üzere, sorumlu tutulurlar. Bu, popüler kültürde hayal edilenden daha katı cinsiyet rollerine işaret eder.
Loki Giriyor
Şiir, Prose Edda’ya göre Hlesey (Danca Læsø) adasında bulunan denizin kişileştirilmiş hali olan Aegir’in salonunda birçok tanrı, tanrıça ve elfin toplandığını öğrendiğimiz bir düzyazı girişiyle başlar . Ancak Thor , doğuya, devlerin diyarına doğru yolculuk ederken orada değildir . Parıldayan altın ve biranın aktığı görkemli ve huzurlu bir yer olarak sunulur.
Aegir’in iki hizmetkarının aldığı övgüyü kıskanan Loki, Fimafeng adlı kişiyi öldürür. Tanrılar daha sonra kalkanlarını sallar ve onu uzaklaştırır. Bir süre sonra diğer hizmetkar Eldir ile konuşmak için geri döner ve devam eden “bira muhabbeti” hakkında sorular sorar. Eldir, savaş eylemleri hakkında konuştuklarını ve orada arkadaş bulamayacağı konusunda onu uyardığını söyler.
Loki, kötü niyetle konuşmalarına dahil olmayı dört gözle bekler ve konuşmaya iftira ve nefret getirmeye isteklidir. Eldir onu bir kez daha uyarır, ancak Loki salona girer, içkiye ihtiyacı olan çaresiz bir gezgin gibi davranır ve ona ya bir koltuk verilmesini ya da uzaklaştırılmasını ister. Tanrı Bragi ona sert bir şekilde, kiminle ziyafet çekmek istediklerini çok iyi bildikleri için onun için bir koltuk hazırlamayacaklarını söyler.
Loki kabaca şöyle cevaplıyor:
Unutma Odin ,uzun zaman önceikimiz de kanlarımızı karıştırdık, sonra ikimiz için de bira dökmeyeceğinesöz verdin . (9. kıta)
Erkekler kan kardeşliğine yemin ettiğinde kanların karışması tam anlamıyla gerçekleştirilirdi ve törene eşlik eden bu tür vaatler destanlarda da görülür. Eylemin önemi, Odin’in oğlu Vidar’ı çağırıp , koltuğunu kurdun babasına teklif etmesiyle doğrulanır; bu, Odin’i Ragnarök’te yutacak ve ardından Vidar tarafından öldürülecek olan Loki’nin oğlu Fenrir’e bir göndermedir.
Büyük Hakaret Maçı
10. kıtadan sonra gerçek çekişme başlar, Loki tanrıları ve tanrıçaları ve onların çok kutsal grubunu selamlar. Bragi ona atını ve kılıcını vermeye razıdır ve hatta tanrıların gazabını uyandırmasını önlemek için ona bir bilezik bile verir. Loki ona hem atını hem de bileziklerini kaybedeceğini söyler ve onu korkaklıkla suçlar.
Loki, Bragi’nin onu başıyla ödemeye zorlama tehditlerinden etkilenmez, ona bankların süsleyicisi der, bu onun kadınlığını ima eden saldırgan bir ifadedir Bragi’nin karısı, gençlik elmalarından sorumlu tanrıça Idunn araya girer; kocasından Loki’ye hakaret içeren sözler söylememesini ister. 17. kıta şiirin geri kalanı için tekrarlanan nakaratla başlar: “Sessizlik!” Idunn acımasızca erkeklere karşı en şehvetli olarak sınıflandırılır, ancak öfkeyle kavga etmesini istemediği için bira -neşeli kocasını sakinleştirir.
Sonraki kıtada şiirlerde başka hiçbir yerde bahsedilmeyen gizemli bir tanrıça olan Gefjun yer alır ve onlara incitici sözler söylememeleri konusunda ısrar eder. Loki, güzel bir çocuğun ona değerli bir hediye teklif ederek zihnini baştan çıkardığını ve bunun da onu uyluğunu onun yanına koymaya ikna ettiğini söyler. Odin’in cevabı göz önüne alındığında, Gefjun’un aslında Odin’in karısı Frigg olabileceğini tahmin edebiliriz:
Loki, sen delisin ve Gefjun'un gazabını uyandıracak kadar aklını kaçırmışsın, çünkü o da benim gibi bu çağın kaderi hakkında her şeyi biliyor. ( 21. kıta )
Frigg, Odin’in kader bilgisini paylaşıyor gibi görünüyor. Odin, genellikle daha yavaş olanlara zafer kazandırmakla suçlanıyor, bu da Odin’in Ragnarök için en iyisini seçerken fırsatçı doğasına uyuyor. Odin, Loki’nin şüpheli cinselliğinden yararlanarak ona sağmal inek ve çocuk doğuran bir kadın diyor, gerçekten de erkeksi olmayan bir doğaya sahip. Aslında Loki çocuk doğurdu; tanrılara bir kale inşa etmekle görevli devin atının dikkatini dağıtmak için kendini bir kısrağa dönüştürdü. Böyle bir taciz yarışmasında başka bir adama çocuk doğurmakla alay edilebilir.
Sonraki kıtada Odin’in özellikle mistisizmle ilişkilendirilen Samsey adlı adadaki karanlık büyüyle olan ilişkilerinden bahsediliyor. Bu aynı zamanda Odin’in ikircikliğine, hatta tuhaflığına, sınırları aşmanın bir işareti olarak bir ipucu, çünkü (karanlık) büyünün uygulanmasında yer alanlar kadınlar. “Erkekler arasında cadı kılığında dolaştın,” diyor Loki, “ve bir kahin gibi davul çaldın.”
Frigg, yaptıkları her neyse, eski olaylar olarak kabul edilmesi gerektiğini ve kişinin kaderini asla insanlara anlatmaması gerektiğini söylüyor . Etkilenmeyen Loki, sadece “Sessizlik!” nakaratını tekrarlıyor ve Frigg’i şehvetle suçluyor. İftiraya kanıt olarak Frigg’in Odin’in kardeşleri Vili ve Vé ile yattığı bir bölümü sunuyor . Ynglinga destanı , tanrıları tarihi figürler olarak sunma girişiminin ilk öyküsü olup, 13. yüzyılda yaşamış İzlandalı bilgin Snorri Sturluson’un Heimskringla ( Dünya Küresi ) döngüsünde bu bölümden bahseder.
Frigg, oğlu Baldr salonda olsaydı Loki’nin tanrıların gazabından kaçamayacağını söyleyerek onu boşuna tehdit eder . Bu, Loki’nin ona Baldr’ın ölümünden sorumlu olduğunu ve bununla büyük gurur duyduğunu hatırlatmasını sağlar. Hikaye Snorri tarafından tam olarak anlatılır: Frigg, tüm yaratıklardan, çok genç olduğu düşünülen ökse otu hariç, ışıktan bir varlık olan oğluna zarar vermemeye yemin etmelerini istemiştir.
Sorun çıkaran Loki, Baldr’ın kör kardeşi Hodr’un elindeki bir ökse otu dalını yönlendirmiş ve yanlışlıkla onu öldürmüştür. 28. kıtada şunu okuyoruz:
O zaman Frigg, kötülüklerimidaha fazla saymamı istiyorsun , Baldur'un salona doğru at sırtında gittiğini artık görememen benim suçum .
Njord’un kızı ve doğurganlıkla ilişkilendirilen Freyr’in kız kardeşi olan Freyja , Frigg’in kudretini ve falcılık yeteneklerini tekrarlar, ancak Loki tarafından sert bir şekilde cezalandırılır. Freyja’nın cevabından etkilenmeyen Loki, ona birçok lanetle harmanlanmış bir cadı olduğunu, ya onları çağırdığını ya da onlara maruz kaldığını söyleyerek çekişmeye devam eder.
Njord kurtarmaya gelir ve Loki’ye çocuk doğuran eşcinsel bir tanrı der. Loki, Njord’un aşağı olarak algılanan diğer tanrı ailesi Vanir’den geldiğine atıfta bulunurken küfür bol miktarda bulunur. Njord, Æsir tanrı ailesinin rehinesiydi ve Hymnir’in (bir buz devi) kızları onu pisuar olarak kullandılar. Böylesine saldırgan bir hakarete karşı koyacak çok az şey vardır, çünkü Njord sadece en büyük gurur kaynağı olan, hiç kimsenin nefret etmediği bir lider olan oğlu Freyr’den bahseder.
Loki, onun aslında kız kardeşiyle olan ilişkisinin ürünü olduğunu hatırlatarak övünmesini azaltır; bu ayrıntı Ynglinga destanıyla da desteklenir.
Tyr , başka bir savaş tanrısı Freyr’i onurlu biri olarak savunur ve Loki’nin oğlu kurt Fenrir’in sihirli bir zincirle zincirlendiği bölümden faydalanması için iyi bir fırsattır. Tyr, kurdu kandırarak zinciri kabul etmesini sağlama gibi tehlikeli bir görevle görevlendirilir ve kurdun ağzındaki eliyle bağın kopacağına kefil olur, böylece bu süreçte kendi uzuvlarını feda eder.
Loki, uzuvsuzluğuyla alay eder ve Loki’ye karşı neredeyse şefkat dolu nadir bir durumda Tyr, ikisinin de bir kayıp yaşadığını, birinin kolunu, diğerinin de bir oğlunu kaybettiğini kabul eder. Bir sonraki kıta, Loki’nin Tyr’ın karısıyla bir ilişkisi ve hatta bir oğlu olduğuyla övünürken, cinsel içerikli saldırıyı sürdürür.
Freyr daha sonra Loki’ye eğer durmazsa yakında yıkıma doğru yol alacağı konusunda uyarır. Freyr’in dolabındaki iskeletler arasında dev Gymir’in kızı Gerd’i satın alması ve bu süreçte kılıcını satması vardır, bu da onu Ragnarök’te tamamen savunmasız bırakacaktır. Loki ona acır, ancak Freyr’in hizmetkarı Byggvir saldırgan bir şekilde müdahale eder. Loki hizmetkarı ciddiye almaz ve ona korkaklık etrafında dönen bir sürü hakaret yağdırır.
Sonraki iki kıta Loki ve tanrıların koruyucusu ve sosyal sınıfların yaratıcısı olarak görev yapan tanrı Heimdall arasındaki alışverişi ele alır ; Snorri’ye göre Loki ile olan düşmanca ilişkisi Ragnarök’te bir düelloyla sonuçlanacaktır. Heimdall, 47. kıtada biraz didaktik bilgelik paylaşarak Loki’yi sarhoş ve dolayısıyla aklı başında olmayan biri olarak adlandırır, çünkü aşırı içki her erkeğin sözlerini hatırlamamasına neden olur ve Odin’in Hávamál’da verdiği benzer tavsiyeyi yansıtır . Loki, bir bekçi olarak her zaman dik durması gerektiğinden çirkin bir kadere katlanmak zorunda kaldığı için Heimdall ile alay eder.
49. kıta, Loki’nin tanrılara meydan okumasının sonsözü için bir kehanet görevi görür. Njord’un karısı ve dev Thjazi’nin kızı olan Skadi, tanrılar onu ölü oğlunun bağırsaklarıyla bir kılıca (Snorri bir kaya diyor) bağladığında gevşek dilinin duracağı konusunda onu uyarır. Şiirin sonundaki düzyazı notuna göre, tanrılar Loki’yi oğlu Váli’nin bağırsaklarıyla bağlar ve diğer oğul Narfi’yi bir kurda dönüştürür. Snorri’nin versiyonunda, Váli kardeşini parçalara ayıran kurttur ve tanrılar daha sonra bağırsaklarını kullanarak Loki’yi bağlarlar.
Loki, kaderinden kaçamayacağını bilmesine rağmen, Thjazi’nin yakalandığı ölümcül kavgaya tanık olduğunu söyler (Snorri’nin Skáldskparmál’ında anlatılır ve Şiirsel Edda’ya kısaca ima edilir – Thjazi’nin kızı Skadi, tazminat olarak Njord ile evlenmiştir). Hafif uğursuz bir alt tonla, bu durumda kutsal yerlerinden onun için yalnızca soğuk bir konseyin geleceğini söyler, bu da sagalardaki kadınların acımasız tavsiyeleriyle de ilişkili bir leitmotiftir.
Yine de kusurlarını saymaya başlarlarsa, Loki ile ilişkisi göz önüne alındığında, zararına koşacaktır. Tüm tanrıçaların onun durmaksızın hakaretlerine nasıl katlanmak zorunda olduğunu fark eden Thor’un karısı Sif , Loki’ye biraz bal şarabı döker ve suçsuz olduğu için onu kötü konuşmalardan kurtarmasını ister. Ancak Loki, aldatarak onun sevgilisi olduğunu iddia eder.
Thor Kurtarmaya Geliyor
Beyla, hizmetçi Byggvir’in karısı, 55. kıtada iftiracıyı kesinlikle susturacak olan Thor’un gelişini önceden haber verir. Kısa süre sonra Thor içeri dalar ve Loki’yi çekiciyle tehdit eder. Ayrıca erkeklik dışılık motifini kullanır, ona korkak der ve kafasını kesmekle tehdit eder. Loki, Thor’u Fenrir’den Odin’i savunamadığı için sert bir şekilde eleştirerek korkaklık temasıyla oynamaya devam eder. Dünyanın başlangıcı ve sonu hakkında olan Völuspá şiirine ve Snorri’ye göre Thor, Loki’nin bir diğer oğlu olan dünya yılanı Jörmungandr ile savaşacaktır . Öfkeli Thor gürler:
Dur, ey erkeksi olmayan yaratık,yoksa kudretli çekiçMjollnir seni susturacak.Seni yukarı fırlatacağımve Doğu'ya,Bir daha kimsenin seni göremeyeceği yere.
“Doğu” devlerin ülkesini ifade eder. Loki, Thor’a onu kandıran bir dev olan Skrymir’in başparmağında saklandığını söyler. Aynı konu, Hárbarðsljóð ( Gri Sakal’ın Lafı ) şiirinde Odin ve Thor arasındaki yarışmada kullanılır . Loki, Thor’un tüm kemiklerini kırmakla tehdit etmesinin ardından son bir girişimde bulunur, aynı maceraya bir göndermedir.
Sonunda Thor’un gücü karşısında pes eder ve aklından geçenleri söylediğini söyleyerek övünür. Son kıtada, ev sahibi Aegir’e bir daha böyle bir ziyafet vermeyeceğini söyler, ateşin sahip olduğu her şeyi yakmasını diler, muhtemelen Völuspá’ya göre sonunda tüm dünyayı tüketen ateşe bir göndermedir .
Düzyazı sonsözü, Skadi’nin üzerine zehir damlatan bir yılan bağladığı Loki’nin bağlanmasını anlatır. Loki’nin karısı Sigyn, zehri toplamak için bir kap tutar, ancak boşalttığında zehir Loki’nin yüzüne damlar ve mücadeleleri depremlere neden olur. Snorri, bu ceza için başka ve belki de daha makul bir açıklama sunar, yani Baldr’ın ölümü, ancak yaraya tuz basmak İskandinav toplumunda korkunç sonuçlar doğurmuştur.
Çözüm
Loki’nin suçlamalarının çoğu başka kaynaklardan biliniyor, diğerleri ise, özellikle çeşitli cinsel karşılaşmalara ve ayrıca diğer küçük ayrıntılara atıfta bulunanlar, yalnızca burada bulunuyor. İskandinavların tanrıları hakkında böyle komik materyallerden hoşlanmış olabileceklerini hayal etmek o kadar da tuhaf değil, çünkü klasik edebiyatta benzer örnekler yer alıyor. Şiirin sonucu ayrıca Thor’un sıradan insanlar için oynadığı önemli rolü, diğer birçok şiirle tutarlı bir şekilde, düzenin koruyucusu ve savunucusu olarak belirliyor.
Şiir, İskandinav toplumunun bazı temel yönlerini yansıtır: misafirperverlik, erkeklik kültürü, cinsel sapkınlık korkusu, büyü uygulaması, özellikle kadınlar için cinsel davranışı sınırlayan kabul edilebilir davranış kuralları ve sözlü kavgalara girmek için ustaca dizeler yazmanın önemi. Loki’ye gelince, şiir açıkça bir düzenbaz olarak imajına odaklanıyor. Muhtemelen Odin ile ortak yemini nedeniyle tolere ediliyor ve herkes hakkında rahatsız edici gerçekleri umursamazca ortaya koymaya devam ediyor. Partiye girmesi ve bayağılığı kesinlikle kendi payına düşen çekiciliğe sahip.
